ـ … بعد این موضوع را با دوستی در میان گذاشتم و گفتم: راستی چقدر سطح اطلاعات و معلومات جوانان ما پایین است! گفت: علتش این است که روزنامه و مجله و کتاب اصلا نمی خوانند. به کتاب های درسی خود هم طوری نگاه می کنند که گویی محکومی به حکم اعدامش نگاه می کند. به مندرجات آن ها هم عقیده ندارند^[۵۰۹].
ـ یکی از مهمانان گفت: من هم استادی را می شناسم که یک سر دارد و هزار سودا. برای خود ده شغل زیر سرگذاشته که هیچ کدام را هم درست انجام نمی دهد. این آقا نه درست درس می دهد و نه علاقه ای دارد که بفهمد دانشجو درس او را می فهمد یا نه؟ این طور استادان آن طور شاگردان هم به بار می آورند. بیله دیگ بیله چغندر^[۵۱۰] .

ـ عده ای از پدر و مادر ها نواقص فرهنگی را بهانه می کنند و فرزندان خود را به انگلستان می فرستند و تصور می کنند در آن جا بچه ها از کوچکی برای ورود به دانشگاه آمادگی پیدا می کنند و پشت دردانشگاه در جا نمیزنند^[۵۱۱].
۴ ـ ۲ ـ ۲ مسائل مربوط به رسانه های جمعی
علاوه بر نظام آموزشی، دولت از طریق وسائل و راه های دیگری هم در نحوه ی فرهنگ سازی در کشور دخیل بوده است. رسانه های جمعی به عنوان ابزاری قدرتمند می تواند در رواج فرهنگ و تفکرات مختلف ـ صحیح یا غلط ـ درجامعه تأثیر گذار باشد.
در این آثار به نحوه ی کارکرد رسانه های جمعی هم اشاره هایی شده است و مسلما در این قسمت هم مؤلف به ذکر نقص ها و ضعف ها پرداخته است.
عمده ترین رسانه های جمعی که مؤلف درباره ی آن ها صحبت کرده شامل سینما، تلویزیون و رادیو، مجلات و روزنامه ها و کتاب است.
۴ ـ ۲ ـ ۲ ـ ۱ سینما و تلویزیون و رادیو
در بحث از سینما و تلویزیون و رادیو، عمده ترین ضعفی که در این آثار به آن اشاره شده است بی محتوایی برنامه ها و فیلم های ساخته شده در این رسانه هاست که مؤلف بارها با زبان طنز به این مسأله اشاره کرده است.
علاوه بر مسأله ی بی محتوایی، معضل ضد اخلاقی بودن فیلم ها و برنامه ها هم مطرح شده که به نظر می رسد در این مسأله مسئول اصلی این مشکل ضعف دولت در زمینه ی رواج فرهنگ صحیح در جامعه بوده است.
رواج فساد اخلاقی آشکار در میان هنرمندان و هنرپیشگان عرصه ی سینما و تلویزیون هم از نقص های این بخش محسوب می شده است. همچنین در زمینه ی مشکلات مربوط به این رسانه ها، مشکلات خاص سینما در ارائه ی بلیط، نوع رفتار مردم در سینما و بی برنامگی زمانی در سینما و تلویزیون و اتلاف وقت مردم از این طریق به عنوان نقص هایی که اغلب برای مردم مشکل آفرین و ناراحت کننده بوده مطرح شده است.
ـ البته گاهی هم در نتیجه ی خواندن بعضی مطالب به خوشبختی عده ای از مردم رشک می برید. مثلا وقتی آگهی های سینماها را می خوانید، می بینید در زیر اغلب فیلم ها نوشته : تماشای این فیلم برای افرادی که کمتر از هیجده سال دارند ممنوع است. با حسرت به خود می گویید خوش به حال افرادی که کمتر از هیجده سال دارند، چون در نتیجه ی این سعادت اجباری نه پولشان تلف می شود نه وقتشان^[۵۱۲].
ـ با عصبانیت می گفت: هر کس هر جنسی را که می خرد حق دارد که درست زیر و رویش را بسنجد و اگر آن را نپسندید نخرد، اگر هم خرید و بعد دید خراب از آب در آمده، پس می دهد. اما فیلم این جور نیست. اگر می شد که هر فیلمی را قبلا بفهمی از چه قماشی است بعد بلیطش را بخری نه این قدر پول ما به هدر می رفت نه این قدر فیلم گند به بازرا می آمد^[۵۱۳].
ـ در خانه ی دیگری از خانم پرسیدم: تلویزیون دارید؟ گفت : بله. اما متاسفانه گاهی تصویرش خوب است و صدایش پارازیت دارد، گاهی صدا خوب است ولی تصویر خراب است. و گاهی که هردو خوب است برنامه ی تلویزیون خوب نیست^[۵۱۴].
ـ بعد از مدتی یک شب به سینما رفتیم و ای کاش نرفته بودیم…. تصادفا فیلم بسیار مزخرف و چرندی بود. یک داستان عشقی مبتذل داشت با موزیک گوش خراش و چند هنرپیشه ی بی هنر و چند صحنه ی بزن بزن که تا کنون صدها بار در فیلم های مختلف تکرار شده و تهوع آور گردیده است^[۵۱۵].
ـ گوینده ی اخبار گاهی پس از این که خدمت شنوندگان عزیز درود فرستاد خبری می دهد که اگر راستی راستی قرار باشد آدم از تعجب شاخ در بیاورد، از شنیدنش همه ی شنوندگان با یک جفت شاخ از پای رادیو بر می خیزند، مثلا می گوید: واشنگتن ـ دولت آمریکا امروز سیاست تجاوزکارانه ی اسرائیل را به شدت محکوم کرد. آدم هاج و واج می ماند که آیا قبل از پخش این خبر گوینده گفت: «درود» بر شنوندگان گرامی یا «دروغ» بر شنوندگان گرامی!^[۵۱۶]
۴ ـ ۲ ـ ۲ ـ ۲ مجلات و روزنامه ها و کتاب
در زمینه ی مجلات و کتاب ها هم مشکل بی محتوایی و بی فایده بودن مطالب به عنوان معضل اصلی و اساسی مطرح شده است. درج مطالب غیر واقعی، غیر ضروری و غیر اخلاقی در بعضی از مجلات و روزنامه ها ـ فقط با هدف فروش بیشتر ـ و چاپ کتاب هایی با مطالب بی فایده که به شکلی سست و ضعیف ارائه می شده از مسائلی است که مؤلف مطرح کرده است. همچنین می توان به مسأله ی افرط در سره نویسی از سوی بعضی از اهالی ادب هم اشاره کرد که مؤلف این نوع نگرش به زبان فارسی را کلا رد کرده است.
در این زمینه، همچنین عدم رواج فرهنگ مطالعه در بین افراد، حتی اقشار تحصیل کرده و با سواد به عنوان ضعفی فرهنگی در جامعه مطرح و نقد شده است.
ـ میان خبرهایی مثل خبر انتشار عکس های ژاکلین یا عشق تازه ی الیزابت تایلور یا شلوغ بازی جین فوندا. اگر هم وقت خواندن این خبر را نداشتید متأسف نباشید چون آن را فردا در جای دیگر خواهید خواند و پس فردا در جایی دیگر. همین طور تا یکی دو ماه در این طرف و آن طرف منعکس خواهد شد منتهی هی هر دفعه آن را کش خواهند داد و درازتر خواهند کرد.^[۵۱۷]
ـ بالاخره بالاترین خاصیت روزنامه خواندن این است که سهل و ساده به آدم نویسندگی و خبرنگاری را یاد می دهد. خبرنگاری نه بیرون رفتن می خواهد، نه دوندگی، نه تلفن زدن به این و آن. فقط یک مداد و کاغذ می خواهد و چهار مثقال نیروی تخیل که بنشینی و تند تند خبر به هم ببافی چون وقتی تمام عناصر زمانی و مکانی یک خبر مجهول باشد هیچ کس نمی تواند مچ آدم را بگیرد و دروغ بودنش را ثابت کند.^[۵۱۸]
ـ برخی از کتاب هایی که مخصوص جوانان نوشته می شود به مفت نمی ارزد و نه تنها سودمند نیست بلکه برای آن ها زیان هم دارد. بعضی از ترجمه ها به قدری خام و مبهم است که آدم هر چه می خواند چیزی از آن سر در نمی آورد. ظریفی که یکی از آن ها را خوانده بود می گفت: این ترجمه خودش یک تفسیر لازم دارد.^[۵۱۹]
ـ از آقایی پرسیدم: شما بازنشسته هستید؟ گفت: نه، من ورشکسته هستم، چون قبلا کتاب فروشی می کردم!^[۵۲۰]
ـ «زندان» هم کلمه ی فارسی است. اما یکی آمد و لابد فکر کرد که این واژه هم دیگر عمر خودش را کرده و وارث و جانشینی می خواهد…. از این جا واژه ی دورگه ی «ندامتگاه» در آمد که نصفش عربی است نصفش فارسی. و جای واژه ی زندن را گرفت که تمامش فارسی است.^[۵۲۱]
۴ ـ ۲ ـ ۳ مسائل مربوط به اعتقادات دینی و مذهبی
همان طور که بارها اشاره کردیم مؤلف به تمام امور و وقایع جامعه و عصر خود با دقت و تیزبینی خاصی می نگریسته است و می توان چنین گفت که او از هیچ مسأله ای و هیچ زمینه ای از زندگی مردم غافل نبوده است. شاید به خاطر همین دقت و تیز بینی هم باشد که مؤلف علیرغم نوع خاص طنز که برای نوشتن نثر برگزیده است، گاهی اعتقادات دینی و مذهبی را هم موضوع سخن خود قرار می دهد.
البته باید گفت که در این آثار هرگز اساس اعتقادات دینی و مذهبی درجامعه، محور خلق طنز قرار نگرفته است و آنچه که باعث ناراحتی مؤلف در این زمینه می شده، نحوه ی برخورد بعضی از افراد با مسائل و اعتقادات دینی و مذهبی بوده است.
عمده ترین نقص و کمبود در این زمینه که مؤلف به آن اشاره کرده، مسأله ی ریاکاری بعضی از افراد در دین ورزی است. مؤلف استفاده ی ابزاری و تظاهر گرایانه از دین را به شدت نقد و رد کرده است.
همچنین مسأله ی حفظ ظواهر احکام شرعی بدون توجه به نفس و نیت اصلی دستورات هم مسأله ای است که مؤلف به عنوان یک نقص در این زمینه مطرح کرده است.
مسأله ی بی توجهی افراد به دستورات واضح و روشن شرعی، مثل حرمت رباخواری و رشوه خواری ـ به خصوص در دستگاه های اداری و دولتی ـ که نهایتا باعث به وجود آمدن مشکلات زیادی برای افراد می شده، نیز در این آثار مطرح شده است.
ـ اگر کسی امروز بخواهد کاری را انجام دهد صد دلیل برای محسناتش ذکر می کند و فردا که نمی خواهد آن کار را بکند هزار دلیل درباره ی معایبش می آورد. کسی که تصمیم به روزه گرفتن دارد روزه می گیرد ولو اینکه بی سحری بماند یا حتی دکتر او را منع کند برای کسی هم که می خواهد از زیرش در برود بهانه کم نیست^[۵۲۲].
ـ کسانی هستند که همه جور مال حرام از گلویشان پایین می رود و فقط دلشان را خوش کرده اند به این که مشروب نمی خورند.^[۵۲۳]
ـ بعد موضوع کسانی پیش آمد که حرام خوری را حرفه ی خود کرده اند و نه از خدا شرم دارند و نه از بندگان خدا. یکی گفت: من آقایی را می شناسم که عسل فروش است و مدعی است که زنبور عسل پرورش می دهد. این آقا هزار جور قسم می خورد و دوازده امام و چهارده معصوم را گواه می گیرد که عسل های تولیدی خودش کاملا طبیعی است…… اما همین آقا هر هفته با همان کامیون که قوطی های ظاهرا عسل را به تهران می آورد، پس از فروش آن ها کیسه های شکر را بار می کند و بر می گرداند^[۵۲۴].
ـ هر کس که چک بی محل کشیده یا بدهکار است و طلبکارنزدیک است او را به زندان بیاندازد، دست او را می بوسد و می گوید که من زن دارم هفت تا بچه دارم. اگر به زندان بیفتم همه در به در خواهند شد و روز قیامت دامنت را خواهند گرفت….
هر بازرگانی موقع پرداخت مالیات در برابر مأموران اداره ی مالیات بر درآمد، به تمام مقدسات سوگند یاد می کند که در سراسر سال گذشته ضرر کرده است. این حرف ها را سال پیش و سال های پیش هم تکرار کرده.^[۵۲۵]
ـ خطیب هم در مجلس ترحیم اولی ـ مجلس ترحیم پدر یک کارمند دون پایه ـ راجع به مرگ و معاد و محشر که موضوع موعظه اش بود خیلی کم حرف زد و به اصطلاح کوتاه آمد. ولی در مجلس ترحیم دومی ـ مجلس ترحیم پدر یک کارمند عالی رتبه ـ راجع به همین موضوع چنان داد سخن داد که همه ازوسعت اطلاعاتی که در این مدت کم پیدا کرده بود، انگشت به دهان ماندند.^[۵۲۶]
۴ ـ ۲ ـ ۴ مسائل مربوط به اخلاق در جامعه
از عمده ترین موضوعات و مسائل فرهنگی جامعه که در این آثار بسیار مطرح شده است، مسأله ی اخلاق در میان افراد جامعه است. مؤلف همواره از رواج رذائل اخلاقی خاص در میان افراد اظهار تأسف می کند. البته می توان گفت که بعضی از مسائل خاص اجتماعی و مشکلات اقتصادی هم در نحوه ی برخورد افراد با یکدیگر در جامعه تاثیر گذار بوده است.
رواج رفتارهای ضد اخلاقی مثل ریا کاری، حرص و طمع، چاپلوسی، دروغگویی، بی احترامی به حقوق افراد، سوء استفاده از اشخاص، فریب کاری، ظاهر بینی، چشم و هم چشمی و حسادت و مسائلی از این قبیل که همگی نهایتا منجر به بدبینی افراد به یکدیگر و به تمام امور می شده است، از مسائلی است که مؤلف به عنوان مسائل بسیار پر اهمیت به آنها پرداخته و به خاطر وجود این مسائل در جامعه ی خود اظهار تاسف کرده است.
علاوه برمسائلی که ذکر شد مؤلف به بعضی از رفتارهای مغایر با اخلاق هم اشاره کرده است که البته این رفتارها تا حدودی شخصی تر است و آسیب های آن متوجه افراد محدودتری می شده است. مسائل خاصی از قبیل خساست افراد، عادت به پرخوری و شکمبارگی، بی احتیاطی و بی توجهی به خطرات و مسائلی از این قبیل را می توان به عنوان نمونه های مطرح شده از سوی مؤلف عنوان کرد.
ـ اما رئیس این اداره هر روز از صبح تا ظهر هیچ ارباب رجوع نمی پذیرد و ساعات اداری را صرف تلفن ها و مذاکرات خصوصی با دوستان خصوصی می کند…. آن وقت از بعدازظهر تا دو سه ساعت پس از وقت اداری در اداره می ماند و کارمندان بیچاره را هم نگه می دارد فقط برای ظاهر سازی و ریاکاری تا در نظر مقامات مافوق وانمود کند که کار اداره اش بیش از کار سایر ادارات است و بیش از سایرین مستحق ترفیع و اضافه حقوق است.^[۵۲۷]
ـ اگر هر کسی آنچه برزبان دارد و در دل داشت و هر چه می گفت راست بود، الان سراسر این خاک پر از بیمار و بیمارستان بود و حتی یک دهم این جمعیت انبوه هم تندرست نبودند. چون هر کارمندی که می خواهد نیم ساعت از اداره قاچاق شود با گردن کج پیش رئیس خود قسم می خورد که مادرش مریض مشرف به موت است و اگر در این دم واپسین بر بالین او نباشد ازآخرین دیدار جگرگوشه ی خود محروم خواهد شد و این حسرت را به گور خواهد برد
ـ هر کس که می خواهد در یک جلسه یا یک مهمانی حاضر نشود تلفن را بر می دارد و صدای خود را هم قدری تغییر می دهد و می گوید: الان دارم در تب چهل و یک درجه می سوزم. لابد خودت از صدای من می فهمی که چه حالی دارم.^[۵۲۸]
ـ در نتیجه ی این ظاهر بینی ماست که امروز اغلب اشخاص از حسن شهرت خود سوء استفاده می کنند… فلان استاد دانشگاه یا فلان نویسنده که زمانی زحمتی کشیده و ذوقی به خرج داده و تحقیق و تتبعی کرده و یکی دو کتاب خوب و خواندنی نوشته و به خاطر همان ها بلند آوازه شده، حالا دیگر ول کن معامله نیست. تند و تند قلم انداز کتاب می نویسد اما به اصطلاح امروزی ها « حرفی برای گفتن» ندارد فقط حرصی برای پول درآوردن و حق التألیف گرفتن دارد.^[۵۲۹]
ـ هندسه را هم باید به خوبی یاد بگیری که بتوانی مثلا چند میلیون متر از اراضی نزدیک کویر حوض سلطان را به قطعات پانصد متری و هزار متری تقسیم کنی و چند خیابان هم وسطش بیاندازی و یک اسم قشنگ هم روی شهرک چاخان آباد خود بگذاری و چنان دهن یک مشت ساده لوح را آب بیندازی که همان روز اول با فروش دو قطعه از آن ها پول تمام زمین هایت را در بیاوری.^[۵۳۰]
ـ شب تمام رستوران ها و اغذیه فروشی ها پر از جمعیت است و شاید نصف این جمعیت کسانی باشند که صبح رژیم لاغری گرفته اند و قصد داشته اند که کم بخورند و شب همین که بوی اطعمه و اشربه به مشامشان خورده رژیم را شکسته اند…….
عادت کرده ایم که پر بخوریم و با این پرخوری هزار جور کار به دست خود بدهیم.^[۵۳۱]
۴ ـ ۲ ـ ۵ مسائل مربوط به فرهنگ عمومی جامعه
علاوه بر مسائل اخلاقی که ذکر شد، نقص ها و معایب فرهنگی دیگری هم در جامعه وجود داشته که کم کم تبدیل به معضلی برای فرهنگ عمومی جامعه شده و به نحوی فرهنگ های خاصی را در جامعه تولید و رایج می کرده که برای افراد جامعه و همچنین فرهنگ کلی جامعه مضر و آسیب رسان بوده است.
این مسائل در مقایسه با رذائل اخلاقی که قبلا ذکر شد کلی تر و فراگیر تر بوده و البته میزان آسیب مردم از این مسائل هم ـ به خصوص در طول زمان ـ بیشر و عمیق تر بوده است.
۴ ـ ۲ ـ ۵ ـ ۱ غرب زدگی و رواج مدهای غربی
اصلی ترین و اساسی ترین معضل مرتبط با فرهنگ عمومی را می توان غرب زدگی و شیفتگی مردم نسبت به غرب دانست. از مطالب ذکر شده در این آثار چنین برمی آید که در دوران خاص تألیف این آثار به نوعی شیفتگی بیش از حد مردم به غرب و آمریکا در جامعه رایج بوده است. البته مسلم است که این امر معلول علل و دلایل فراوانی بوده است که مؤلف از ذکر آن ها نیز غافل نمانده است.
اصلی ترین دلیل این امر نحوه ی نگاه دولت و حکومت به غرب و آمریکا بوده است. مسلما دولتی که خود دست نشانده ی عوامل بیگانه ی غرب و آمریکا بوده و در طی سالیان حکومت خود به در خواست همین عوامل بیگانه مظاهر مرتبط با تمدن، فرهنگ و حتی مذهب ملت خود را پایمال کرده و نمونه های غربی را جایگزینش می کرده است، خواسته و ناخواسته مبلّغ فرهنگ و رسوم غربی در کشور بوده است. هنگامی که در ادارات دولتی و مکان های خاصی مثل هتل ها و رستوران ها ـ به درخواست عوامل دولتی ـ استفاده از زبان، پوشش و رفتار اروپایی و آمریکایی برای متمدن تر و پیشرفته تر نشان دادن آن مکان، اجباری بوده مسلما افراد جامعه نیز کم کم به این تفکر و رفتار روی آورده و غرب را به مثابه کعبه ی آمال خود می نگریسته اند.
همین تفکرات و نگاه ها باعث رواج پوشش های نامناسب و پیروی افراد از مدهای غربی، در جامعه می شده است. از دیگر تبعات این نوع تفکر، مهاجرت بی رویه ی افراد به اروپا و آمریکا بوده و مؤلف بارها با ارائه ی سند و مدرک سرگذشت افرادی را بیان می کند که در آرزوی رسیدن به زندگی بهتر و مرفه تر، با صرف هزینه های هنگفت راهی آمریکا و اروپا شده و در آنجا با مشکلات اساسی و فراوان، از قبیل مشکلات مالی و روحی مواجه می شده اند. علاوه بر مسأله ی مهاجرت، موضوع مسافرت مردم به اروپا و آمریکا هم مورد نقد مؤلف قرار گرفته است، او بیان می کند که مردم علیرغم صرف هزینه های سنگین، از مسافرت به اروپا و آمریکا هیچ بهره ی فرهنگی نبرده و تنها با هدف خودنمایی، تظاهر به تمدن و پیشرفته بودن، خرید و فروش و سود در معامله متحمل این هزینه های هنگفت می شده اند. مؤلف هم اگر چه در بعضی از موارد مربوط به مسائل اجتماعی، اقتصادی، اداری و حتی فرهنگی وضعیت کشور را با کشورهای غربی مقایسه کرده اما این مسأله هرگز به معنای شیفتگی او به غرب نیست و با قضاوتی بسیار عادلانه مظاهر صحیح فرهنگ و اخلاق در غرب ـ مثل پایبندی به قوانین و ….. ـ را بیان نموده و در کنار آن از ضعف ها و کمبودهای مختلف، حتی در زمینه های اقتصادی و اداری غرب هم صحبت کرده و آشکارا به خاطر شیفتگی بیش از حدّ عده ای به غرب اظهار تأسف و ناراحتی کرده است.
ـ ….. یا نوشته از سفر اروپا چه چیزهایی با خود می آورند و سیزده حرف است. خوب از سفر اروپا چه چیزهایی با خود می آورند؟ فیلم های بد، تقلید، رفتار زشت و^[۵۳۲]……
ـ خانم ها تقریبا همه به قصد خرید به اروپا می روند. برای خانم های ما اروپا رفتن با بازار رفتن، هیچ فرقی ندارد….. هر خانمی همین که پایش به شهرهای اروپا رسید شوهرش را وادار می کند که صبح تا غروب دنبالش در خیابان ها دوندگی کند تا پول هایی را که او با خون جگر به دست آورده در این مغازه و آن مغازه دور بریزد وتبدیل به آت و آشغال کند.^[۵۳۳]
ـ ناگفته نماند که گروهی از مردان هم در پیروی بی چون و چرا از مردهای فرنگی با زنان برابری می کنند. آخر زن و مرد برابرند و چه بسیار از زنان یا مردان که مدی یا فرمی را انتخاب می کنند که ابدا با ریخت و قد و قواره شان تناسب ندارد ولی چون فرنگی آن را پسندیده این ها هم گویی خود را موظف می دانند که آن را بپسندند.^[۵۳۴]

سوالات اصلی این تحقیق عبارتند از:
۱ - دیپلماسی شهروندی چیست؟
۲ - دیپلماسی شهروندی در پیشبرد سیاست خارجی چه نقشی دارد؟
۳ - شهروندان دیپلمات، از چه رسانه­هایی برای تعامل با سایر شهروندان استفاده می­ کنند؟

۴ – دیپلماسی شهروندی چه شباهتها و تفاوتهایی با انواع دیپلماسی­های دیگر دارد؟
۵ – شهروند دیپلمات کیست؟
۶ – فعالیت شهروندان دیپلمات تهرانی در فضای مجازی تا چه حد در چهارچوب دیپلماسی شهروندی قرار دارد؟
۷- آیا متغیرهای سن، جنس و تحصیلات با فعالیت شهروندان تهرانی در چهارچوب دیپلماسی شهروندی رابطه دارد؟
۸- آیا متغیرهای سن، جنس و تحصیلات با دیدگاه شهروندان تهرانی نسبت به تاثیرگذاری دیپلماسی شهروندی بر سیاست خارجی رابطه دارد؟
۸ – محدودیتهای فعالیت در چهارچوب دیپلماسی شهروندی از نظر پاسخگویان کدامند؟
۹ - شهروندان تهرانی تا چه حد با وبسایتها و مراکز تسهیل­کننده ارتباط میان شهروندان آشنایی دارند؟
۳-۱-۲ تعاریف نظری و عملی متغیرها و مفاهیم به کار رفته در سوالهای تحقیق
تعاریف نظری را معمولا در دایره­المعارف­ها یا ادبیات موجود در هر حوزه می­توان دنبال کرد. ضرورت این امر در روشن ساختن فضا و پوشش معنایی یا صفات اصلی یک مفهوم برای تفکیک آن از مفاهیم مشابه نهفته است.
۳-۱-۲-۱ متغیرهای وابسته
در بخش کمی این تحقیق، متغیر وابسته عبارت است از فعالیت شهروندان در چهارچوب دیپلماسی شهروندی در فضای مجازی و متغیرهای جنس، سن و تحصیلات به عنوان متغیرهای مستقل به کار رفته­اند تا تاثیر آنها بر فعالیت شهروندان مورد بررسی قرار گیرد.
متغیر وابسته: فعالیت شهروندان در چهارچوب دیپلماسی شهروندی در فضای مجازی
تعریف نظری متغیر وابسته: شهروندان دیپلمات اغلب مردمانی عادی­اند که به ویژه در زمینه ­های آموزشی، فرهنگی و فعالیت­های بشردوستانه، مشارکت نموده و برنامه ­های مختلفی را به انجام می­رسانند. فعالیتهای آنان عمدتا در موارد زیر خلاصه می­گردد.
با سعه­صدر و با ذهنی باز به دیگران گوش فرا دهند.
تاریخ، فرهنگ و روش­های مختلف زندگی و تفکر دیگران را یاد بگیرند.
به دیدگاه ­ها و نظرات دیگران احترام بگذارند.
کشورها و مکان­های مختلف دنیا را با دقت و گشودگی مورد کاوش و بررسی قرار دهند.
برای درک مردم مختلف سراسر دنیا و سروکار داشتن با آنان فعالانه وارد عمل شوند.
مشتاقانه تمایل داشته باشند در جامعه جهانی تغییرات مثبت ایجاد کنند. (برگرفته از سایت مرکز دیپلماسی شهروندی، ۲۰۱۲)
تعریف عملی متغیر وابسته: برای بررسی فعالیت شهروندان تهرانی در خصوص میزان برقراری ارتباط با شهروندان سایر کشورها در چهارچوب دیپلماسی شهروندی، با توجه به ادبیات موضوع و تعاریف موجود از این مفهوم، چهار شاخص برای این متغیر درنظر گرفته شد که هر کدام نیز دارای چهار مولفه می­باشد. هر کدام از مولفه­ها به طور جداگانه در یک سوال به کار رفته است.
سوال یک الی ۴، مربوط به شاخص ارائه تصویری مثبت و مطلوب از کشور ایران، سوالات ۵ الی ۸، مربوط به شاخص حسن تفاهم و دست­یابی به دیدگاه ­ها و ارزش­های مشترک، سوال ۹ الی ۱۲ مربوط به مشارکت در فعالیت­های صلح­طلبانه و حل تعارضات و سوالات ۱۳ الی ۱۶ نیز مربوط به شاخص تبادل و تسهیم اطلاعات در فضای مجازی است.
برای کمی کردن میزان فعالیت دانشجویان در چهارچوب دیپلماسی شهروندی از طیف لیکرت استفاده شده است. طیف لیکرت در سطح رتبه­ای و شامل سوالاتی با نمره­گذاری مستقیم سنجیده شده است. به این ترتیب که بیشترین امتیاز (۸۰) به کسی تعلق می­گیرد که بیشترین میزان فعالیت در چهارچوب دیپلماسی شهروندی را داشته باشد و کمترین امتیاز (۱۶) به کسی تعلق می­گیرد که کمترین فعالیت در چهارچوب دیپلماسی شهروندی را داشته باشد. بر همین اساس امتیاز پاسخگویان به سه رده کم، متوسط و زیاد تقسیم شده است به طوریکه امتیاز ۳۷-۱۶، حاکی از میزان فعالیت کم، امتیاز ۵۸-۳۸، حاکی از میزان فعالیت متوسط و امتیاز ۸۰-۵۹، حاکی از میزان فعالیت زیاد پاسخگویان در چهارچوب دیپلماسی شهروندی است. ادغام پنج گویه درجه­بندی پنجگانه لیکرت در سه رده کم، متوسط و زیاد، از آن جهت صورت گرفته که در محاسبه خی ­دو، با توجه به اینکه درجه آزادی از یک بزرگتر است، فراوانی مورد انتظار ۸۰ درصد از خانه های جدول مساوی یا بزرگتر از ۵ باشد.
متغیر وابسته دیگری نیز که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است، دیدگاه پاسخگویان راجع به تاثیرگذاری فعالیتهای دیپلماسی شهروندی بر سیاست خارجی است. سیاست خارجی عبارت است از مجموعه خط­مشی­ها، تدابیر، روشها و انتخاب مواضعی است که یک دولت در برخورد با امور و مسائل خارجی در چارچوب اهداف کلی حاکم بر نظام سیاسی اعمال می­نماید. بنابر تعریف فوق، سیاست داخلی هر کشوری شامل دو قسمت مجزا می­باشد:
الف) اهداف ملی که هر کشوری در صحنه بین­الملل تعقیب و درصدد تحصیل آنها می­باشد.
ب) سیاست­ها و روشهایی که برای رسیدن به اهداف مزبور اتخاذ و اعمال می­گردد. (محمدی، ۱۳۸۷، ص ۱۱)
تعریف عملی متغیر وابسته: برای بررسی دیدگاه مخاطبان نسبت به تاثیرگذاری فعالیتهای دیپلماسی شهروندی بر سیاست خارجی کشور، متغیر سیاست خارجی در ۵ شاخص کلی ارائه گردید. از هر کدام از شاخص­ های تعیین شده برای بررسی این متغیر، برای طرح یک سوال پرسشنامه استفاده گردیده تا نظر پاسخگویان در خصوص تاثیرگذاری فعالیتهای مربوط به دیپلماسی شهروندی بر سیاست خارجی مورد بررسی قرار گیرد. شاخص­ های فوق­الذکر عبارتند از: ایجاد روابط مثبت و رفع تعارضات بین ملتها، ایجاد روابط مثبت و رفع تعارضات بین دولتها، تامین منافع ملی، ارتقای جایگاه ایران در سلسله مراتب جهانی، حفظ صلح و امنیت ملی. سوالات ۱۷ الی ۲۱ نیز مربوط به نظر پاسخگویان راجع به تاثیرگذاری فعالیت شهروندان در چهارچوب دیپلماسی شهروندی بر متغیر سیاست خارجی است. متغیرهای جنس، سن و تحصیلات نیز در ارتباط با این متغیر، به عنوان متغیرهای مستقل به کار رفته­اند.
برای کمی کردن دیدگاه پاسخگویان راجع به تاثیرگذاری فعالیتهای دیپلماسی شهروندی بر سیاست خارجی نیز از طیف لیکرت استفاده شده است، به این ترتیب که بیشترین امتیاز (۲۵) به کسی تعلق می­گیرد که تاثیرگذاری فعالیتهای دیپلماسی شهروندی بر سیاست خارجی را «زیاد» توصیف کند و کمترین امتیاز (۵) به کسی تعلق می­گیرد که تاثیرگذاری فعالیتهای دیپلماسی شهروندی بر سیاست خارجی را «کم» توصیف کند. بر همین اساس امتیاز پاسخگویان به سه رده کم، متوسط و زیاد تقسیم شده است به طوریکه امتیاز ۱۱-۵، حاکی از میزان تاثیرگذاری «کم»، امتیاز ۱۸-۱۲، حاکی از میزان تاثیرگذاری «متوسط» و امتیاز ۲۵-۱۹، حاکی از میزان تاثیرگذاری «زیاد» فعالیتهای دیپلماسی شهروندی بر سیاست خارجی از نظر پاسخگویان است. ادغام پنج گویه درجه­بندی پنجگانه لیکرت در سه رده کم، متوسط و زیاد، از آن جهت صورت گرفته که در محاسبه خی ­دو، با توجه به اینکه درجه آزادی از یک بزرگتر است، فراوانی مورد انتظار ۸۰ درصد از خانه های جدول مساوی یا بزرگتر از ۵ باشد.
۳-۱-۲-۲ متغیرهای مستقل
جنس: سوال ۲۴ پرسشنامه جنسیت پاسخگویان را مورد سوال قرار می­دهد.
سن: سوال ۲۵ پرسشنامه مربوط به متغیر سن پاسخگویان بوده و شامل چهار گویه: ۲۵ سال و کمتر، ۲۶ الی ۳۰، ۳۱ الی ۳۵، ۳۶ سال و بالاتر است.
تحصیلات: سوال ۲۶ پرسشنامه نیز تحصیلات پاسخگویان را در چهار گویه کاردانی و پایین­تر، کارشناسی و دانشجوی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دانشجوی کارشناسی ارشد، دکتری و دانشجوی دکتری طبقه ­بندی می­ کند.
همچنین برای پاسخگویی به سوالات ۸ و ۹ تحقیق، سوال ۲۲ پرسشنامه مربوط به میزان آشنایی کاربران تهرانی با وبسایتها و مراکز تسهیل­کننده ارتباط و سوال ۲۳ پرسشنامه مربوط به محدودیتهای شناسایی شده در تحقیق کاردوزو، می­باشد که مورد توجه محقق قرار گرفت و محدودیت مهم دیگری نیز (عدم آشنایی با زبان انگلیسی و سایر زبانهای بین ­المللی) به آنها اضافه گردید و در مجموع، برای بررسی مهمترین موانع برقراری ارتباط میان شهروندان تهرانی و شهروندان سایر کشورها در این تحقیق، چهار مانع عمده در پرسشنامه مطرح گردید، تا پاسخگویان مهترین محدودیتهای موجود را از میان آنها انتخاب نمایند.
۳-۱-۳ روش تحقیق
تحقیقات حوزه علوم اجتماعی به انواع مختلفی طبقه ­بندی شده ­اند که یکی از انواع آنها روش پیمایشی است. در این روش نه تنها جنبه­ های مختلف زندگی اجتماعی توصیف می­ شود، بلکه رابطه میان الگوهای مشاهده شده نیز تحلیل و تبیین می­گردد.
تحقیق پیمایشی، روشی است برای گردآوری داده ­ها که در آن از گروه های معینی از افراد خواسته می­ شود به تعدادی پرسش مشخص (که برای همه افراد یکسان است) پاسخ دهند. این پاسخ­ها مجموعه اطلاعات تحقیق را تشکیل می­ دهند. تحقیق پیمایشی عام­ترین نوع تحقیقات اجتماعی است. (بیکر، ۱۳۸۶، ص۱۹۶)
تحقیق پیمایشی احتمالاً بهترین روش موجود برای آن دسته از پژوهندگانی است که علاقه­مند به جمع­آوری داده ­های اصلی، برای توصیف جمعیت­های بسیار بزرگی هستند که نمی­ توان به طور مستقیم آنها را مشاهده کرد. همچنین پیمایش­ها، وسیله بسیار خوبی برای سنجش نگرش­ها و جهت­گیری­ها در جمعیت­های بزرگ هستند. (ببی، ۱۳۸۶، ص ۵۳۰)
بر اساس نظر محققان علوم اجتماعی، تحقیق پیمایشی بر دو نوع است: پیمایش توصیفی^[۳۹۰] و پیمایش تحلیلی یا تبیینی^[۳۹۱]. پیمایش توصیفی به منظور نمایش یا مستند کردن وضعیت یا نگرش­های جاری صورت می­گیرد؛ یعنی آنچه را که در وضع موجود است، توصیف می­ کند. پژوهشگران در این­گونه پیمایش توصیفی، مایل به کشف وضعیت جاری در یک حوزه خاص هستند. (ویمر و دومینیک، ۱۳۸۴، ص ۲۶۵) این روش پژوهش به منظور توصیف یک جامعه تحقیقی، در زمینه توزیع یک پدیده معین انجام می­ شود. به همین دلیل محقق در مورد علت وجودی توزیع بحث نمی­کند، بلکه تنها به چگونگی آن در جامعه مورد پژوهش می ­پردازد و آن را توصیف می­ کند. (دلاور، ۱۳۸۴، ص ۱۴۲)
پیمایش تحلیلی به منظور توصیف و تبیین این مطلب به کار می­رود که چرا وضعیت خاصی وجود دارد. در این رویکرد، معمولاً دو یا چند متغیر برای آزمون فرضیه ­های پژوهشی بررسی می­شوند. نتایج به دست آمده به پژوهشگران امکان می­دهد که روابط متقابل میان متغیرها را بیآزمایند و به پاره­ای تببین­های استنباطی دست یابند. (ویمر و دومینیک، ۱۳۸۴، ص ۲۶۶)
همچنین درباره وجوه افتراق این دو روش آمده است: در پژوهش تحلیلی، نوع داده ­ها نسبت به پژوهش توصیفی کاملاً متفاوت است. به این صورت که: ۱- هدف از پژوهش تحلیلی، توصیف نتایج داده ­ها نیست، بلکه منظور از آن، استنتاج یا استنباط معانی و مفاهیمی است که در دل داده ­های موردنظر، نهفته و پنهان است؛ ۲ – داده ­ها مربوط به گروهی است که به طور تصادفی و به عنوان نمونه از یک جمعیت بزرگتر (گروه اصلی) انتخاب شده است و از طریق بررسی ویژگی­های این گروه، ویژگی­های جمعیت اصلی شناخته می­ شود.» (ساده، ۱۳۷۵، ص ۲۸۰)
روش تحقیق در این پژوهش، پیمایش و نوع مطالعه در سطح توصیفی و تبیینی و از نظر زمانی مقطعی است. محقق با بهره گرفتن از این اطلاعات یا شناخت کلی از ماهیت موضوع مورد تحقیق مراحل بعدی تحقیق را پیگیری می­ کند و به انجام می­رساند.
۳-۱– ۴ تکنیک تحقیق: پرسشنامه
پرسشنامه، پرکاربردترین تکنیک گردآوری داده­هاست. پرسشنامه تکنیک بسیار ساختمندی برای گردآوری داده هاست که در آن از هر پاسخگویی، مجموعه یکسانی از پرسش­ها پرسیده می­ شود. در پرسشنامه هر سوال به دنبال هدف و منظور خاصی طراحی می­ شود که بالطبع جواب هر سوال گامی است در جهت تحقق هدف اصلی تحقیق. لذا در طراحی سوالات پرسشنامه به ویژه در پیمایش تحلیلی، باید اطمینان حاصل نمود که برای سنجش متغیرهای وابسته و متغیرهای مستقل، سوالات کافی و درست طرح شده باشد. در کتب و منابع مختلف، پرسشنامه، ابزاری اساسی برای جمع­آوری اطلاعات معرفی شده است: موریس دوورژه، تکنیک پرسشنامه را گونه ­ای از تکنیک کلی مصاحبه می­داند که در «مشاهده پهنانگر» به کار می­رود و شیوه­ای معمول برای جمع آوری اطلاعات در تحقیق از راه نمونه گیری است. (دوورژه، ۱۳۷۵، ص ۱۶۴)
تکنیک گردآوری اطلاعات، پرسشنامه با مجموع ۲۶ سوال، شامل سوالات بسته بود که برخی از آنها با درجه­بندی پنجگانه لیکرت، بر پیوستاری از خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد تنظیم شده است. از آنجا که برای پاسخ به سوالات از طیف لیکرت استفاده شده، که طیف مجموع نمرات است، امتیاز مجموع نمرات برای دستیابی به میزان فعالیت پاسخگویان محاسبه شده است و هر یک از گویه ­های مربوط به مولفه­ها، از خیلی کم تا خیلی زیاد، امتیاز ۱ تا ۵ داده شده است که مجموع نمراتی که هر فرد از گویه ­ها می گیرد، نمایانگر میزان فعالیت او بوده است.
۳-۱ – ۴ – ۱ پایایی پرسشنامه
یک آزمون زمانی دارای پایایی است که نمره ­های مشاهده شده و نمره ­های واقعی آن دارای همبستگی بالایی باشند. در این پژوهش برای اندازه ­گیری پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. روش کرونباخ برای محاسبه انسجام درونی ابزار اندازه ­گیری یا مقیاسها به کار می­رود. مقدار ضریب پایایی به طور معمول بین صفر و یک تغییر می­ کند. ضریب پایایی صفر، معرف عدم پایایی و ضریب پایایی یک، معرف پایایی کامل (دقت کامل ابزار اندازه ­گیری) است. بر همین اساس کرونباخ ضریب پایایی ۴۵/. را کم، ۷۵/. را متوسط و قابل قبول و ضریب ۹۵/. را زیاد در نظر گرفته است.

در این فرمول k تعداد گویه ­ها (پرسشها یا عبارات)،  واریانس جمع نمره ­های هر پاسخگو، یعنی نمره خام آزمودنیها (واریانس کل) و  واریانس نمرات مربوط به گویه شماره i است. در حقیقت  واریانس نمره های مربوط به گویه ها است. در محاسبه پایایی، چنانچه عدد به دست آمده بزرگتر از ۷۰/۰ باشد، معرف پایا بودن ابزار تحقیق (پرسشنامه) است.
در این پژوهش برای اندازه ­گیری پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. روش کرونباخ برای محاسبه انسجام درونی ابزار اندازه ­گیری یا مقیاسها به کار می­رود. مقدار ضریب پایایی به طور معمول بین صفر و یک تغییر می­ کند. ضریب پایایی صفر، معرف عدم پایایی و ضریب پایایی یک، معرف پایایی کامل (دقت کامل ابزار اندازه ­گیری) است. در محاسبه پایایی، چنانچه عدد به دست آمده بزرگتر از ۷۰/۰ باشد، معرف پایا بودن ابزار تحقیق (پرسشنامه) است. همانگونه که در جدول شماره ۱ می­توان دید ضریب آلفای کرونباخ برای تعداد ۱۶ سوال مربوط به متغیر وابسته برابر با ۹۹۳/. یعنی قابل قبول می­باشد. پایایی سنجه­ها برای هر یک از متغیرهای مستقلی که نیاز به سنجش پایایی داشت، یعنی سن و تحصیلات برابر با ۷۱۲/. می­باشد و پایایی دو سوال مربوط به دیدگاه پاسخگویان راجع به نقش دیپلماسی شهروندی در سیاست خارجی و نقش رسانه­های نوین در دیپلماسی شهروندی نیز که با بهره گرفتن از درجه­بندی لیکرت تنظیم شده ­اند، ۸۰۸/. است و به این ترتیب میانگین پایایی سنجه­ها ۸۳۳/. می­باشد.
جدول شماره ۱، مقدار ضریب آلفای کرونباخ

تَــرکِــیب پِـی چَـه کِـردِ وَلَام اَلِفْلَا^[۷]

۱) ترجمه بیت: مفردات دگرگون شدند اما آنچه مرکب بود باقی ماند، چرا الفبا را با حروف ترکیب کردند؟ الف که خود مفرد بود با لام ترکیب کرد تا حروف ایجاد گردید.
۲) نکات بلاغی: جا با الفلا(الفبا): کلمه قافیه است، مفردات با مرکب: تضاد، واج آرایی(ر، الف) ترکیب با مرکب: اشقاق است.
۳) شرح مفاهیم عرفانی: مفرد و مرکب : فرد جدا، در این جا منظور از مفرد لفظ الف است که منبع ذات حدیت است، خود ظاهریکی است که از نفس انسان خارج و به تبع آن دیگر حروف ایجاد می شود. سپس همین حروف مفرد با هم ترکیب و از زوجیت آنها کلمات ایجادمی شود، این سیر امتداد الف از مبدأ معین مد (الف) با وجود لبها گسترش یافته و از حرکت آن دو باعث کثرات عددی حروف میگردد. و زوجیت الف بعد از فردیت به وجود می آید، در این صورت قاعدهی اضداد ایجاد میگردد. متنبی در این مورد
میگوید: «اَلْاَشیَاءُ تَتَمَایَزُ بِالْاَضْدَادِ» اشیاء به وسیله ی ضدهایشان شناخته می شوند، که از این بیان این نکته اثبات می گردد که واحدیت و فردانیت الف و زوجیت بر دیده مستبصران ظاهر می شود، (الف)که دال است مدلول آن ذات احدیت است. (ر.ک، سلیمانی،۱۳۹۰:۳۵و۴۸)، از طرفی خاصیت الف بسیط بودن است شروع در بیان کلمات مفرده می کند که دیباچه عنوان هایی است، که با عنوان الف نموده شدهاند. و این نشانه هایی برای اهل رمز و اشاره است، که حروف در اصطلاحات عرفانی هرکدام رمزی از رموز حق محسوب می شوند. در این مثنوی سروده شده عارف لک لرستانی مرحوم اسفندیار غضنفری امرایی گفته: ملا پیرو فرقه حروفیه است و به حروفیه بودن او اشاره کرده است. که بحث رمزی بودن حروف و مفرد و مرکب بودن حروف او را دچار اشتباه نموده است، می توان گفت حروفیه نیست دلیل آن هم آیات وحی می باشد، که در ابتدای بعضی از سوره ها ی قرآن بر سرور کاینات، مفخر موجودات حضرت ختمی مرتبت نازل شده است، استناد کرد که ابتدا بعضی از سورها حروف مقطع آورده شده است، که نماد و رمز ارتباط خداوند با حضرت رسول الله بوده است. پس نمیشود ملا را حروفیه نامید و این اتهام فرقه گرایی وحروفیه بودن را به شاعر شهیر لرستانی(دلفان) وارد نیست، و احتمالاً همین ابیات افرادی که دیوان ملا را مطالعه کرده است به اشتباه انداخته تا او را به حروفیه متهم کند.

لام قلــب الــف – الــف قــلب لام

اگــردریــافت قــابلــی الهـــام

۱) ترجمه بیت: حرف لام دگرگونی یافته است به الف و الف هم به لام بدل شده است، اگرمعنی این تبدیل را درک کردی آن گاه بر وجود توحق الهام شده است. یعنی آن گاه می تواند معنی آیات و فیوضات حق را بردلش درک کند.
۲) نکات بلاغی: لام با الهام: کلمه قافیه است، قلب: ایهام، «در مصرع اوّل آرایه طرد و عکس هست» (شمیسا، ۱۳۸۱: ۸۶).
۳) شرح مفاهیم عرفانی: الهام: وارد غیبی که در دل افتد، در اصطلاح عرفانی: «اعلام مطلق است و شرعاً عبارت از القاء معنی خاص درقلب است و به طریق فیض بدون اکتساب و فکر، و استفاضه. بلکه وارد غیبی است که وارد بر قلب شود و القاء خیر در قلوب را گویند». (ر.ک، سجادی جعفر، ۱۳۸۹: ۱۲۵)، لام: حرفی از حروف الفباست و کنایه تواصل بین عالم کثیف و شریف میباشد. و تلمیح به اسم لطیف خداوند است و همچنین دراسم مقدس الله جامع جمیع صفات جلالیه خداوند است، و در لفظ (ل) لام تلفظ میگردد. که این خود دلیل بر بیان لفظ {(الم) است که (الالف الله)و (اللام جبرییل) و (میم محمّد (ص)} است نتیجه این میشود؛ که لام واصل بین مبدا ومقصد است، و رابط بین ازل و ابد میباشد. (ر. ک، سلیمانی،۱۳۹۰: ۲۳۰)، ازحرف لام دگرگون شده به حرف الف تبدیل شده و الف هم به لام تبدیل شد، اگر این معنا را پیدا کردی قابلیت عارف شدن ودرک الهامات حق را داری. حقیقت تکیه برمعرفت قلبی و ذوقی، صوفیه و اعتقاد به کشف و الهام فردی کرده است، و از این رو آنها غالباً معتقد بودهاند، که ورای شریعت وحتی تعالیم انبیاء طریقی نیز هست که انسان را بیواسطه وی را به حق متصل میکند. و اولیایی که به اعتقاد صوفیه صاحب این طریقت شمارند، از این رو چندان با انبیاء تفاوت ندارند، و همین باعث جدایی آنها از طریق سایر مسلمانان شده است. آنها مجاهدتهای فردی و انواع ریاضتهای دشوار را برای نیل به مقصد که طریقت خویش دارند به کار میبرند، و این امور را وسیله نجات خویش شمارند، و در وصول به حق بر ذوق و قلب بیش ازعقل و بحث میکنند. و همچنین ریاضتهای خاص وآداب مخصوص است که به اعتقاد آنها سبب تصفیه باطن وتزکیه قلب می شود. (ر.ک. زرین کوب، ۱۳۸۰: ۳۳ - ۳۴)، مولوی گوید:

قلـب مـیزد لافِ اَشــواقِ مِحَــکّ

تـــامــریـدان را درانــدازد بــه شَـکّ

(مثنوی۴/۳۸۵۰)

بِینَــــه اَلــِف نَــامِ عَلــیَّن

ژَلَـامْ دُومُشْتــَق نَــامِ نَبیّـــَن

۱) ترجمه بیت: توجه کن که از حرف الف اولین حرف (ا) نام الأعلی و آن علی و یا معنی دوم الف علی یکی از نام های خداوند به معنی اشرف وبزرگ است، که بعد از حرف دوم الف (ل) است که درلفظ لام که حرف (م) اوّل اسم محمود خداوند است. اسم حضرت محمّد (ص) از نام خدا اشتقاق یافته است.
۲) نکات بلاغی: عَلیَّن با نَبّین: کلمه قافیه است، تلمیح : «دارد به حدیث قدسی که خداوند می فرماید: «یا مُحَمَّدُ، اِنّی اَطَّلْعَتُ اِلِی الأَرْضِ أِطِلاعهً فَاخْتَرُتَک مِنْها، فَشَقَقْتُ لَکَ اَسْماءَ مِنْ أَسمایِی، فَلا اُذْکُرُ فِی مَوضِعِ اِلّاذُکْرتَ مَعِی، فَاَنَا الْمَحمُودُ وَ اَنْتَ مُحَمَّدٌ، ثُمَّ اَطِّلْعَتُ الْثّانِیهَ فَاخْتَرْ تُ عَلِیّاً وَ شًقَقْتُ لَهُ اِسماً مِنْ اَسمَایِی فَانَا أَلاعلی وَ هُوَ عَلِیٌ»، ای محمّد اسم تو را از اسم خودم محمود گرفته واسم او که شوهر دخترت وپدر فرزندانت است از نام خود مشتق نمودم. الأعلی علی در این بیت شاعر لک ابتدا بر اساس حرف الفبا اسم حضرت علی را آورده سپس به اسم پیامبر معظم اشاره کرده است. اشاره به آیه(۲۵۵)سوره مبارک البقره: ( وَهُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ) و آیه(۶۱)سوره مبارک الحج: ( وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْعَلِیُّ الْکَبِیرُ)».(کلیّات حدیث قدسی، ۱۳۸۴: ۵۶)

اَلِــفِ اُلـُوْهِــیَت لِیشَــان کِـردِ مَـرفُوع

تـاگَـه خُـود مَعنَـاش پَـریت بُومَطْبُوع

۱) ترجمه بیت: حضرت باری تعالی حرف الف کلمه اُلُوهیت را رفیع گردانید تا به این خاطر معنی خوشایند ودلپذیری داشته باشد.
۲) نکات بلاغی و دستوری: مرفوع با مطبوع: کلمه قافیه است، پَریت: به خاطر.

دُرّه الْبِیْضَـــاء آیِیِــــن وَ قِلَـــم

فرزند جدید
شکل ۳-۲۲ بخش اول عملگر جهش
پس از اجرای عملیات جهش دوباره مثل مرحله تقاطع ابتدا شدنی بودن فرزند تولید شده بررسی میشود . در صورت شدنی بودن ، فرزند مورد نظر را با تمام جواب های موجود در لبه آخر نسل قبل مقایسه می کنیم، در صورت بهتر بودن ، فرزند تولید شده به نسل بعد انتقال می یابد .
۳-۶-۳-۱۲٫نخبه گرایی :
روش کار بدین صورت است که درصدی (مثلا ۸ درصد) از بهترین جواب ها به نسل بعد منتقل میشوند .
۳-۶-۳-۱۳٫پیدا کردن همسایگی جواب ها با بهره گرفتن از الگوریتم شبیه سازی تبرید
۳-۶-۳-۳۱۱-. الگوریتم شبیه سازی تبرید^[۹۸] (SA)
الگوریتم شبیه سازی تبرید یک الگوریتم جستجوی تصادفی بر مبنای مدل مونت کارلو است که به طور گسترده در عرصه های گوناگون مسایل بهینه سازی ترکیبی مورد استفاده قرار می گیرد. این الگوریتم، نخستین بار توسط کرک پاتریک و همکاران[۶۷] در ۱۹۸۳ به منظور یافتن جواب های نزدیک به بهینه مدل هایی که حل آنها با روش های معمول دشوار است، معرفی شد.
الگوریتم شبیه سازی تبرید بر اساس شباهت بین ساز و کار فرایند تبرید در فلزکاری و فرایند جستجوی جواب بهینه در مسایل بهینه سازی معرفی شده است. در فرایند فیزیکی تبرید، ابتدا جسم جامد به اندازه ای گرم می شود که اتم های آن بتوانند به شکل آزادانه و تصادفی در کنار هم قرار گیرند. سپس دما به تدریج کاهش می یابد تا اتم ها در موقعیت هایی با بیشترین پایداری و کمترین سطح انرژی مستقر شوند. این قیاس می تواند در مورد مسایل بهینه سازی ترکیبی به این صورت مطرح گردد که وضعیت جسم جامد معادل جوابی قابل قبول برای مسئله، انرژی جسم جامد در هر سطح معادل بهبود در تابع هدف و پایین ترینسطح انرژی بیانگر کمترین هزینه است. [۵۱]

این الگوریتم، برخلاف روش های جستجوی معمولی، در هر تکرار علاوه بر حرکت به سوی جواب بهتر، جواب های نامناسب را نیز به طور احتمالی می پذیرد و باعث گذر از بهینه های محلی جهت رسیدن به بهینه کل می شود. ایده اصلی در این الگوریتم، تولید جواب در همسایگی جواب فعلی و محاسبه تغییر در مقدار تابع هدف است. دمای سیستم که مشخص کننده فضای جواب مسئله است، بر اساس یک برنامه معین با پیشرفت روش حل، کاسته می شود. در دمای بالا تقریباً تمام جواب های تولید شده صرف نظر از مقدار تابع هدف پذیرفته می شوند اما با پیشرفت الگوریتم و کاهش دما، جواب های نامناسب شانس کمتری برای پذیرفته شدن دارند.
کاربرد آسان و راحت، ویژگی همگرایی و خاصیت واگرایی جهت عبور از بهینه های محلی از جمله دلایلی هستند که باعث شده اند الگوریتم شبیه سازی تبرید در سال های اخیر به طور موفق در حل بسیاری از مسایل زنجیره تأمین به کار برده شود[۱۲۶,۶۳, ۹ , ۱۲۸,۱۰].
گام های پیاده سازی الگوریتم شبیه سازی تبرید پیشنهادی به صورت زیر بیان می شوند:‌
مقدار دهی اولیه
اطلاعات ابتدایی مورد نیاز برای شروع الگوریتم شبیه سازی تبرید عبارتند از:
دمای اولیه 
انتخاب دمای اولیه تأثیر زیادی در جواب نهایی مسئله دارد. چنانچه بخواهیم جواب نهایی مستقل از جواب شروع باشد، دمای اولیه باید به اندازه کافی زیاد در نظر گرفته شود تا امکان تعویض تقریباً آزاد جواب های همسایگی وجود داشته باشد و خطر قرارگیری در بهینه محلی از بین برود. از سوی دیگر، مقادیر بسیار بالای دما نیز موجب طولانی شدن مدت اجرای الگوریتم و گسترش فضای جستجو می شود. در صورتیکه اطلاعات کافی برای تخمین دمای اولیه وجود نداشته باشد، می توان با توجه به کمترین و بیشترین تغییرات تابع هدف، دمای شروع را تعیین نمود.
دمای نهایی 
به طور معمول اجازه داده می شود تا دما کاهش یابد و به صفر برسد که این امر می تواند روند اجرای الگوریتم را بسیار طولانی کند. بنابراین، معیار توقف می تواند یک دمای پایین مناسب در نظر گرفته شود.
تعداد تکرارها در هر دما 
کیفیت جواب الگوریتم شبیه سازی تبرید به میزان زیادی بستگی به تعداد جواب هایی دارد که در هر دما مورد بررسی قرار می گیرند. تعداد تکرارها در هر دما معمولاً به ابعاد مسئله بستگی دارد و ممکن است برای دماهای مختلف متفاوت باشد.
نرخ کاهش دما 
یکی از موارد مهم در ارتباط با الگوریتم شبیه سازی تبرید، نحوه تغییر درجه حرارت در طول اجرای الگوریتم است. پرکاربردترین روش زمان بندی سرد شدن توسط کرک پاتریک و همکاران [۶۷] مطرح گردیده است. در این روش، چنانچه  مقدار بالایی داشته باشد، سرعت کاهش دما کمتر بوده و امکان جستجوی بیشتر فضای جواب مسئله وجود خواهد داشت.
۲۰ – ۳
در روش دیگر زمان بندی نیز که برای نخستین بار توسط لاندی و میس [۸۰] معرفی شد، در هر دما تنها یک تکرار انجام می شود اما دما به آهستگی و طبق رابطه زیر کاهش می یابد.
۲۱ – ۳
نحوه نمایش جواب

برای تهیه بافر TAE50xاز موارد زیر استفاده می شود:

TRIS : 5/60 گرم
EDTA ۵/۰ مولار ( در ۸PH = ) :۲۵ میلی لیتر
اسید استیک:۲۸/۱۴ میلی لیتر
آب استریل: به مقداری که حجم نهایی به ۲۵۰ میلی لیتر برسد
حجم نهایی:۲۵۰ میلی لیتر
نکته: برای اینکه بافر ۵۰xTAEرا به بافر TAE1x مورد استفاده دربیاید باید در حجم مناسب رقیق شود .
۳-۴-۵-۲-۲ تهیه ژل آگارز
برای جداسازی قطعات حاصل از هضم دوگانه آنزیمی از ژل آگارز Lowاستفاده شد . برای تهیه ی ژل ۱٫۵ درصد آگارز۰٫۶ گرم آگارز را در ۴۰ میلی لیتر از بافر TAE1xحل کرده و با چرخاندن آرام ارلن به خوبی مخلوط شود . به مدت مناسب به کمک یک گرماساز آن را حرارت داده تا کاملا ذوب شود . این عمل تا آستانه جوشیدن ژل ادامه می یابد . باید دقت شود که ژل به طور کامل حل شده باشد .
پس از این که محلول آگارز به طور نسبی تا دمای ۵۰ تا ۶۰ درجه سرد شد ، رنگ گرین ویوئر^[۱۰۹] را به میزان ۲ میکرولیتر به آن اضافه کرده و به ظرف مناسب شانه دار منتقل و بعد از مدت ۱۵ دقیقه در دمای محیط ژل کاملا آماده است . این ژل در حضور بافر TAE1xتا یک هفته در دمای ۴ درجه قابل نگه داری است.
۳-۴-۵-۲-۳ Runکردن نمونه
پس از بسته شدن کامل ژل، آن را درون تانک قرار می دهیم به نحوی که چاهک ها به سمت قطب منفی قرار گیرند . میزان بافر TAE ۱xدرون تانک الکتروفورز باید به حدی باشد که به طور کامل روی ژل را بپوشاند.
نمونه را به همراه (loading dye) در درون چاهک ریخته و از یک مارکر وزن مولکولی kb ۱ هم جهت شناسایی سایز قطعات در یکی از چاهکها استفاده شد .
تانک الکتروفورز را به منبع تولید ولتاژ وصل کرده و با ولتاژ ۹۵ ولت و ۵۵ آمپر الکتروفورز انجام داده شد .
وقتی رنگ تا حدود ۳/۲ ژل پیشرفت کرد تانک را از منبع نیرو جدا کرده و ژل را به کمک دستگاه (Gel documentation) مورد بررسی قرار گرفت.
۳-۵ ساب کلونینگ ژن ناحیه V پروتئین ALCAM
جهت بیان ژن ناحیه V پروتئین ALCAMاز باکتری E.coliBL21(DE3) استفاده شد . ابتدا ژن مورد نظر از ژل اگارز مرحله الکتروفورز خالص سازی شد و سپس به کمک تکنیک Ligation با پلاسمید pet-28a ترکیب شد . سپس این ترکیب به سلول های شایسته ی E.ColiBL21 ترانسفورم شد.
۳-۵-۱ تخلیص DNAناحیه V پروتئین ALCAM از ژل
برای تخلیص ازکیت استخراج DNA از ژل تولیدی شرکت فرمنتاز لیتوانی استفاده شد. (شکل ۳-۹ )
شکل ۳-۹.کیت استخراج DNAاز ژل فرمنتاز
روش انجام ان بصورت زیر می باشد:
۱- به کمک یک اسکالپل استریل، ناحیه ای از ژل که DNAناحیه V پروتئین ALCAMدر آن قرار دارد را جدا کرده و به قطعات کوچک تقسیم شود .
۲- به ۳/۱ میلی گرم از ژل حاوی DNAنوترکیب ، ۴۰۰ میکرولیتر Binding Bufferدر داخل یک میکروتیوب اضافه شود.
۳- مخلوط را به داخل بن ماری ۵۵ درجه انتقال داده و به مدت ۵ دقیقه انکوبه کرده برای سهولت در ذوب شدن کامل ژل آن را هر ۲ دقیقه هم زده شود .
۴- ۵ میکرولیتر سیلیکا به مخلوط اضافه شود.
۵- ۵ دقیقه در بن ماری ۵۵ درجه قرار داده تا سیلیکا به خوبی حل شود.
۶- به مدت ۱۰ ثانیه میکروتیوب را سانتریفیوژ کرده تا سیلیکا رسوب کند . محلول رویی را دور ریخته شود .
۷- ۵۰۰ میکرولیتر washingbufferبه میکروتیوب اضافه کرده و به کمک ورتکس به خوبی مخلوط شود.
۸- به مدت ۱۰ ثانیه میکروتیوب را سانتریفیوژ کرده و محلول رویی دور ریخته شود.
۹- مرحله ی ۷ و ۸ را دوبار دیگر تکرار می کنیم تا تمام الکل موجود از مرحله ی قبل حذف شود ( الکل ممکن است از واکنش های آنزیمی مراحل بعدی جلوگیری کند).
۱۰- ۳۰ میکرولیتر بافر TEبه رسوب اضافه کرده و ورتکس کرده تا کاملا با محتویات میکروتیوب مخلوط شود .
۱۱- میکروتیوب به مدت ۵ دقیقه در ۵۵ درجه قرار داده شود .
۱۲- به مدت ۱ دقیقه میکروتیوب را در ۰۰۰/۱۵ دور سانتریفیوژ کرده تا تمامی ترکیبات جامد ته نشین شود . اینک محلول رویی حاوی DNA تخلیص شده است.
۳-۵-۲ لایگیشن
برای اتصال DNAناحیه V پروتئین ALCAM استخراج شده از ژل با پلاسمید بیانی pet-28a در آزمایشگاه از آنزیم لیگاز^[۱۱۰]استفاده می شود که می تواند اتصالات فسفودی استری شکسته شده را ترمیم کند. این آنزیم از فاژ T4استخراج شده است و انرژی لازم برای فعالیت خود را از ATP تامین می کند و می تواند هم انتهاهای صاف و هم چسبنده را به هم متصل کند.
روش انجام این عمل به شکل زیر است:
۱- محتویات واکنش بصورت زیر مخلوط شود.
بافر لایگیشن x10 : ۳ میکرولیتر
آب استریل: ۹ میکرولیتر
DNAلیگاز T4: 1 میکرولیتر
پلاسمید Pet-28a: 2 میکرولیتر
Insert(DNAناحیه V پروتئین ALCAM) :15 میکرولیتر
حجم نهایی: ۳۰ میکرولیتر
نکته : در آخرین مرحله آنزیم DNAلیگاز T4اضافه شود.
۲- به کمک دستگاه انکوباتور میکروتیوب حاوی مخلوط واکنش به مدت ۴ ساعت در ۱۶ درجه سانتیگراد سپس به مدت یک شب در دمای ۴ درجه سانتیگراد انکوبه شد .
۳-۵-۳ ترانسفورماسیون
بدین منظور از سویه E.coliBL21(DE3)که یکی از رایج ترین سویه های کلونینگ است استفاده شد . این باکتری به تنهایی حساس به کانامایسین است ولی وقتی وکتور pet-28a را جذب کند نسبت به آنتی بیوتیک مقاوم شده و بر روی آگار حاوی کانامایسین تشکیل کلونی می دهد .
۳-۵-۳-۱ اماده سازی سلول های شایسته
۱- باکتری در محیط کشت فاقد کانامایسین کشت داده شود.