در این روش وزنهای از ارتفاع مشخص سقوط آزاد نموده و در اثر برخورد به زمین انرژی خود را به زمین منتقل کرده و باعث متراکم شدن خاک می شود. این عمل با تکرار کوبیدن زمین توسط وزنه انجام می شود. عکسالعمل خاکها در طی تراکم دینامیکی با توجه به نوع خاک و انرژی وارده متفاوت است. درک وسیع و گسترده از رفتار خاک همراه با روش های مختلف تراکم برای مفید واقع شدن بهسازی زمین اساسی است. با وجود کاربرد گسترده این روش اساس طراحی آن هنوز تجربی یا نیمه تجربی است و فرآیندهای درگیر در مسئله به طور کامل مشخص نشده است. از آنجا که این روش هزینه های پی سازی ساختمانهای واقع در زمینهای سست را به شدت کاهش میدهد لذا از دیدگاه اقتصاد کلان مملکتی تحقیق در زمینه شناسایی و جنبه های فنی و اجرایی این روش ضرورت دارد.
۱-۳- اهداف و روش تحقیق
تراکم دینامیکی یک روش تجربی بوده و برای هر محل بر اساس مشخصات زمین آن محل و امکانات در دسترس، مؤثرترین و اقتصادی ترین الگو انتخاب می شود. در این تحقیق جهت بررسی و تعیین الگوی بهینه عملیات تراکم دینامیکی، پروژه انجام گرفته در بندر بوشهر بصورت عددی شبیه سازی شده است.
بدین منظور برای آَشنایی بیشتر با روش تراکم دینامیکی این تحقیق در پنج فصل انجام شده است. در فصل اول مقدمهای درباره ضرورت بهسازی خاک و روشهای مختلف آن بیان شده است. در فصل دوم در مورد روش تراکم دینامیکی، مبانی تئوری آن و مسائل مختلف اجرایی مرتبط با آن به اجمال سخن گفته شده است. فصل سوم به چگونگی مدلسازی با روش تفاضل محدود اختصاص یافته است. در فصل چهارم نتایج محاسبه شده در مدلسازی عددی با نتایج اندازه گیری شده در پروژه مجتمع کشتی سازی شهید محلاتی بندر بوشهر مقایسه شده است و تطابق خوبی بین این دو نتایج مشاهده شد. همچنین پارامترهای مختلف ژئومکانیکی مؤثر بر تراکم دینامیکی مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل پنجم خلاصه نتایج حاصل از مدلسازی عددی و همچنین پیشنهاداتی جهت مطالعات بعدی ذکر شده است.
فصل ۲
مروری بر منابع
۲-۱ مقدمه
یکی از روشهای بهسازی عمیق خاک تراکم دینامیکی است. این عمل با تکرار کوبیدن زمین به وسیله وزنهای که از ارتفاع مشخص سقوط آزاد می کند انجام می شود. عکس العمل خاکها در طی تراکم دینامیکی با توجه به نوع خاک و انرژی وارده متفاوت است. درک وسیع و گسترده از رفتار خاک همراه با روشهای مختلف تراکم برای مفید واقع شدن بهسازی زمین اساسی است.
۲-۲ تاریخچه
متراکم کردن ماسههای سست بوسیله سقوط آزاد وزنه قدمت زیادی دارد. از این روش ابتدا چینیها و سپس رومیها استفاده کردند [۴]. اما اولین منبع انتشار یافته در این زمینه پروژهای در آلمان بود. بکارگیری وزنههای سنگین از سال ۱۹۷۰ در فرانسه توسط منارد آغاز شد. در طی دو دهه گذشته تراکم دینامیکی (که به آن متراکم کردن به وسیله ضربه (کوبش سنگین و تحکیم دینامیکی گفته می شود) بعنوان یک روش قابل قبول جهت بهسازی زمین در محل شناخته شده است [۵].
این روش بعنوان یک روش اقتصادی تر جهت آماده کردن زمین برای استفاده از پی های کم عمق میباشد چراکه استفاده از پیهای عمیق، گودبرداری، جابجایی خاک و پیش بارگذاری و یا اضافه کردن موادی به زمین متحمل هزینه های بیشتر می شود. از این روش در پروژه های مختلف مهندسی نظیر ساختمان سازی، احداث بزرگراه و فرودگاه، احداث سازه در مناطق ساحلی نظیر تعمیرگاه و کارخانه کشتی سازی، کاهش پتانسیل روانگرایی در خاکهای ماسهای، استفاده می شود.
۲-۳ مبانی تئوری تراکم دینامیکی
۲-۳-۱ تئوری تراکم دینامیکی در خاکهای دانهای
برای بررسی رفتار ماسه حالت سادهای که شامل تعداد ذرات ماسه کروی و یکنواخت است در نظر گرفته می شود. ذرات در سستترین حالت آرایش مکعبی و در متراکم ترین حالت آرایش لوزی شکل دارند [۵].
با توجه به اینکه نهشته های طبیعی یکنواخت نیستند اما بررسیها نشان داده است که حداقل و حداکثر نسبت پوکی آنها اختلاف زیادی با آرایش یکنواخت ندارند، بنابراین امکان مشابه سازی روشی با دانه های یکنواخت جهت رسیدن از یک حالت سست به یک حالت متراکم وجود دارد [۵].
فرض کنید تنش تراکمی یکنواختی مشابه تنش همه جانبه به جسمی که در آن فرو رفته است به ذرات با آرایش مکعبی وارد شود. در این حالت هیچگونه تغییری در آرایش ذرات صورت نگرفته و نسبت پوکی ثابت میماند. اما با اعمال نیروی برشی یکنواخت ذرات به حداقل تخلخل میرسند (شکل ۲-۱)[۵].
شکل (۲-۱) تنش برشی عامل تراکم در خاکهای دانهای
با توجه به اینکه ارتعاش باعث القاء تنش برشی و در نتیجه تغییر شکل برشی میگردد لذا عکسالعمل ذرات به ارتعاش مشابه زمانی است که نیروی برشی یکنواختی به آنها وارد شود که باعث می شود ذرات به حداقل پوکی برسند. برای روشن شدن موضوع نحوه انتشار امواج در اثر بارگذاری در سطح توضیح داده می شود.
هنگامی که بار دینامیکی ناشی از ضربه به طور ناگهانی به جسم وارد می شود تمام جسم در یک لحظه متأثر نخواهد شد. قسمتی از جسم که به منبع تولید بار نزدیکتر است ابتدا متأثر شده و تغییر شکلهای ایجاد شده به علت بهم خوردگی و اغتشاش جسم به شکل امواج تنش در سایر نقاط جسم منتشر می شود.
در زمین همگن، ایزوتروپ و الاستیک اگر ناگهان در نقطهای نزدیک سطح بار دینامیکی وارد شود، سه موج الاستیک با سرعتهای متفاوت از محل ضربه به خارج انتشار مییابد. دو موج به عنوان امواج پیکرهای هستند که به صورت جبهههای کروی انتشار یافته و خیلی کم تحت تأثیر سطح آزاد زمین قرار میگیرند. سومین موج سطحی است و دامنه آن به سرعت با عمق کاهش مییابد. دو موج پیکرهای با هم متفاوت هستند. موجی که سریعتر حرکت می کند موج اولیه (P)، طولی یا فشاری نامیده می شود. این موج سبب حرکت ذرات در راستای انتشار می شود ولی موج کندتر یا موج برشی یا ثانویه (S) باعث حرکت ذرات در جهت عمود بر راستای انتشار میگردد. این موج به دلیل طبیعت برشی در سیالات انتشار نمییابد.
هر سه موج همچنانکه به سمت خارج حرکت می کنند حجم بیشتری از مصالح را متأثر می کنند. بنابراین شدت انرژی هر موج با فاصله گرفتن از منبع انتشار آن کاهش مییابد. دامنه ارتعاشات امواج پیکرهای به نسبت (r فاصله از منبع تولید موج است) کاهش مییابد این در حالی است که کاهش دامنه ارتعاشات در سطح به نسبت است. کاهش دامنه امواج سطحی (امواج رایلی) به نسبت است [۵].
(شکل ۲-۲) نحوه انتشار امواج در یک محیط پیوسته، همگن و ایزوتروپ در اثر بارگذاری دینامیکی ناشی از ضربه [۵]
در خاکهای اشباع موج P که تراکمی است از فاز سیال عبور می کند و باعث افزایش فشار آب منفذی شده و به دلیل حرکت کششی-فشاری[۶] باعث تغییر در اسکلت خاک میشود. موج S که موج برشی است از دانهای به دانه دیگر به کندی عبور کرده و باعث قرار گیری ذرات در وضعیت متراکمتر میگردد و موج رایلی که زیر سطح و به موازات آن حرکت می کند نقشی مشابه موج برشی دارد [۵]. بنابراین در اثر بارگذاری دینامیکی موجی جهت القاء تنش برشی به ذرات وجود دارد. نتیجه این بارگذاری، تنش برشی همراه با تنش قائم ناشی از سربار، چرخش و انتقال دانهها از یک وضعیت سست مشابه آرایش مکعبی به یک وضعیت متراکم مشابه آرایش لوزی شکل میباشد. در تراکم دینامیکی (شکل ۲-۳) بخش A دارای تغییر شکل پلاستیک بوده ولی هر نقطه روی جبهه B که در حاشیه بخش A قرار دارد به عنوان منبع تولید موج P و S است [۵].
(شکل ۲-۳) امواج برشی، تراکمی و سطحی ایجاد شده در اثر تراکم دینامیکی
۲-۳-۲ تراکم دینامیکی در خاکهای ریزدانه
تا سال ۱۹۷۰ تکنیکی که در آغاز با نام کوبش سنگین شناخته شده بود در مصالح شنی و ماسهای کابرد داشت. اما بعد از آن امکاناتی فراهم شد که این روش در خاکهای رسی اشباع نیز استفاده شود. از آن زمان به بعد این روش تحت عنوان تحکیم دینامیکی نامیده شد [۶].
قبل از اعمال ضربه های سنگین به رسهای اشباع، چنین تصور میشد که امکان تحکیم این خاکها به نحو رضایت بخش جود ندارد. سپس مشخص شد که در این مصالح وجود حبابهای ریز گاز منجر به تراکم پذیری خاک تحت اثر نیروهای دینامیکی شدید می شود. علاوه بر آن ایجاد ترکهای شعاعی در اطراف محل ضربه نقش اساسی در تسریع از بین رفتن فشار آبهای منفذی دارند و حتی گاهی منجر به ظهور آبفشانها[۷] در سطح میگردند. به منظور درک مکانیزم تحکیم دینامیکی بایستی به ۴ نکته توجه داشت [۶]:
قابلیت تراکم پذیری خاکهای ریزدانه اشباع ناشی از وجود حبابهای ریز گاز است.
در اثر ضربههای مکرر روانگرایی تدریجی در خاک اتفاق میافتد.
در اثر ایجاد ترکهای شعاعی، زایل شدن فشار اب منفذی تسریع می شود.
بندش بازیافتی خاک باعث افزایش مقاومت خاک بعد از کوبش میگردد.
۲-۳-۲-۱ قابلیت تراکم
خاکهای ریزدانه اشباع را به طور معمول به عنوان خاکهای تراکم ناپذیر طبقه بندی مینمایند زیرا وقتی این خاکها در معرض بارگذاریهای سریع قرار میگیرند، نفوذپذیری کم آنها مانع زهکشی سریع آبهای منفذی موجود در این خاکها می شود؛ این تخلیه و خرج آب شرط لازم و کافی برای نشست میباشد. (تئوری تحکیم که توسط ترزاقی بسط و گسترش یافت).
به هر صورت مشاهدات اولیه به طور شگفتانگیزی نشان داد که هر قدر هم طبیعت خاک قابل اصلاح شدن باشد، همیشه عملیات تراکم منجر به نشست سریع قابل ملاحظهای میگردد. این نتیجه که برای خاکهای دانهای قابل قبول بود نمیتوانست به وسیله تئوریهای مرسوم برای خاکهای غیر قابل نفوذ تشریح گردد. تحقیقات بعدی نشان داد که بیشتر خاکهای کواترنری دارای گاز به شکل حبابهای ریز هستند و مقدار این گاز بین یک درصد برای نامطلوبترین حالتها تا ۴ درصد برای حالتهای مطلوب متغییر است. ضربهها یا ارتعاشات مکانیکی حالتهای تعادل این حبابهای ریز را به شکل کم و بیش غیر قابل برگشت تغییر میدهد [۶].
۲-۳-۲-۲ روانگرایی
هنگامی که انرژی به شکل ضربههای مکرر به خاک وارد می شود، گاز موجود در خاک به تدریج متراکم می شود. وقتی درصد حجمی گاز موجود در خاک به صفر میرسد، خاک به شکل یک ماده تراکم ناپذیر عمل می کند و در این مرحله روانگرایی خاک اتفاق میافتد. مقدار انرژی لازم برای رسیدن به این مرحله انرژی اشباع نامیده می شود [۶].
روانگرایی در نهشتههای طبیعی غالباً به تدریج رخ میدهد. بیشتر نهشتههای طبیعی بطور لایه لایه بر روی هم قرار گرفته و رسوبات لایی یا ماسه ای قبل از رسوبات رسی روان میشوند. این مطلب دارای اهمیت است که اگر روانگرایی در این لایه ها یا قسمت هایی از آن اتفاق بیفتد ولی از روانگرایی توده رس جلوگیری به عمل آید، از شکل گیری مجدد توده خاک ممانعت می شود [۶].
شناخت انرژی دقیق مربوط به این حالت مرزی الزامی است زیرا در این حالت فشار آب منفذی به مقدار حداکثر رسیده است. لازم به تذکر است هنگامی که انرژی اشباع حاصل شد، استعمال انرژی بیشتر صرف نطر از زیانآور بودن، به طور کامل هدر میرود [۶].
۲-۳-۲-۳ نفوذ پذیری
از بین رفتن خیلی سریع فشار آب منفذی اولیه با بهره گرفتن از ضریب نفوذ پذیری که قبل از تراکم اندازه گیری شده قابل توضیح نیست. بلکه خصوصیت ویژهای است که در محلهای تراکم دینامیکی مشاهده می شود.
افزایش فشار آب منفذی باعث گسستن بافتهای جامد خاک (ایجاد ترک) شده و در نتیجه جریان آب در این ترکهای جدید متمرکز می شود. تمایل به تشکیل ترک در خاکهای طبیعی محسوس است به خصوص اگر ساختمان خاک لایهای باشد، این مسئله برای خاکهایی که دست نخوردهاند یا به طور مصنوعی یکنواخت شده اند کمتر دیده می شود [۶].
با متمرکز بودن انرژی تراکم در محلهای مشخص شبکه پیش بینی شده، ترکهای قائم ایجاد میشوند و به طور منظم در اطراف نقطه ضربه پخش میشوند؛ این مناطق زهکشی ترجیحی عموماً عمود بر امتداد کمترین تنش هستند. چشمههای آب تحت شرایط زمین شناسی مشخص، چند ساعت پس از تراکم در نزدیکی گودیها ظاهر میشوند که به وسیله این شبکه جریان آغاز و تغذیه میگردند [۶].
در موارد خاص ملاحظه شده است که تراکم نا منظم و بی قاعده، جریان دائمی این کانالهای طبیعی را منقطع میسازد و جایگزینی مجدد به منظور طراحی بعدی و بهتر مراحل تراکم را مشکلتر مینماید [۶].
همچنین در آزمایشگاه مشاهده شده وقتی تنشهای بین دانهای کاهش مییابد، ضریب نفوذ پذیری افزایش مییابد و هنگامی که خاک روان می شود، این ضریب به بیشترین مقدار خود خواهد رسید. در این حالت، فشار آب منفذی برابر فشار کل رو بار است. این مسئله نیز دلیلی است که در حین عملیات تحکیم دینامیکی در شرایط محلی عموماً منجر به روانگرایی می شود، نفوذپذیری زیادی می شود. این نفوذپذیری در آغاز همراه با فشار خیلی زیاد آب منفذی است. امواج ضربه، آبی را که جذب سطحی شده است، به آب آزاد تبدیل می کنند و در نتیجه منجر به افزایش مقاطع عرضی کانالهای مویی میگردد. حالت عکس وقتی اتفاق میافتد که خاک در اثر پدیده بندش دوباره سازی شود. لازم به ذکر است که این اطلاعات به علت آنکه اندازه گیری تغییرات ضخامت لایه های آب جذب سطحی عملی نیست، فقط می تواند به عنوان یک حدس مطرح شود [۶].
۲-۳-۲-۴ بندش بازیافتی خاک
در حین عملیات تراکم، ابتدا افت قابل ملاحظهای در مقاومت برشی مشاهده می شود که میزان حداقل آن وقتی است که خاک روان شده یا به حالت روانی میگراید، در آن زمان مجموعه خاک به طور کامل گسیخته شده و قسمتی از آب جذب سطحی که نقش مهمی را در سختی ساختمان خاک ایفا می کند به آب آزاد تبدیل می شود؛ هنگامی که فشار آب منفذی از بین میرود افزایش قابل توجهی در مقاومت برشی و مدول تغییر شکل ملاحظه می شود. این به علت تماس نزدیکتر ذرات و همچنین تثبیت لایه های جدید آب جذب سطحی است. این مرحله ممکن است چند ماه زمان صرف کند. خاصیت بندش که در رسهای حساس به خوبی شناخته شده است در حقیقت در همه خاکهای ریز دانه قابل تشخیص است [۶].
۲-۳-۲-۵ نمایش ترسیمی
شکل (۲-۴) دو سیستم تحکیم را نشان میدهد. شکل (۲-۴ الف) تئوری تحکیم دینامیکی (منارد) را نشان داده و شکل (۲-۴ ب) تئوری تحکیم کلاسیک (ترزاقی) را نشان میدهد [۶].
این دو سیستم از نظر چهار خصوصیت اصلی به شرح زیر با هم تفاوت دارند:
-جدول فوق نشان میدهد که بین محافظه کاری و مالکیت نهادی رابطه معکوسی برقرار شد ولی بین محافظه کاری و عدم تقارن رابطه مستقیمی برقرار شد. هم چنین مالکیت نهادی با بازدهسرمایه و عدم تقارن رابطه مستقیمی برقرار کرد.و بازده سرمایه گذاری نیز با عدم تقارن رابطه مستقیمی برقرار کرد
۴-۵- فرضیه های پژوهش
فرضیه یک: بین محافظه کاری و بازده سرمایه گذاری رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.
فرضیه دو : عدم تقارن اطلاعاتی در رابطه بین محافظه کاری و بازده سرمایه گذاری نقش واسطهای ایفا می کند.
فرضیه سه: بین مالکیت نهادی و بازده سرمایه گذاری رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.
فرضیه چهار: عدم تقارن اطلاعاتی در رابطه بین مالکیت نهادی و بازده سرمایه گذاری نقش واسطهای ایفا می کند.
۴-۶- نتایج حاصل از آزمون فرضیه های پژوهش
۴-۶-۱- نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول پژوهش
هدف از انجام فرضیه اول، بررسی رابطه بین محافظه کاری و بازده سرمایه گذاری میباشد و فرضیه آماری آن به شرح زیر تعریف می شود:
H0: بین محافظه کاری و بازده سرمایه گذاری رابطه مثبت و معنی داری وجود ندارد،
H1: بین محافظه کاری و بازده سرمایه گذاری رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد،
این فرضیه با بهره گرفتن از مدل ۱بر اساس داده های تلفیقی برآورد می شود.
مدل۱:
ROIit=α+βCoit+εit
نتیجه آزمون لیمر برای فرضیه اول نشان میدهد که سطح معنیداری آن کمتر از ۵ درصد لذا برای تخمین مدل این فرضیه از روش تلفیقی استفاده می شود. بنابراین طبق نتایج آزمون هاسمن، برای برآود ضرایب مدل در این فرضیه از روش اثرات تصادفی[۱۳۵] بهره برده شده است. میزان دوربین واتسون به دست آمده برای این فرضیه بین ۵/۱ تا ۵/۲ قرار گرفته پس استقلال خطا پذیرفته شده است. به عبارتی خطای متغیرها مستقل از هم هستند. ولی ضریب تعیین به دست آمده برابر ۳۳/۰ درصد بوده که این مقدار نشان میدهد متغیر مستقل توانایی پیش بینی متغیر وابسته را ندارد به عبارتی مدل تبیین نشده است. از طرفی سطح معنی داری آزمون فیشر(f) بیشتر از ۵ درصد بنابراین بین دو متغیر در این فرضیه همبستگی ایجاد نشده و مدل معنیدار نشده است.هم چنین در این فرضیه دیده می شود که سطح معنیداری آزمون t برای متغیر محافظه کاری بیشتر از ۵ درصد (۷۱۱/۰) پس فرض H0 تایید و فرض H1 رد می شود. بنابراین، میتوان نتیجه گرفت بین محافظه کاری و بازده سرمایه گذاری رابطه معنیداری وجود ندارد.
جدول (۴-۹): نتایج آزمون فرضیه یک
ROIit=α+βCoit+εit | ||||
شرح | ضریب | خطا | Tمقدار | سطح معناداری |
محافظه کاری | ۰۰۴۶/۰ | ۰۱۲/۰ | ۳۶۹/۰ | ۷۱۱/۰ |
مقدار ثابت | ۸۸۱/۰ | ۰۴۶/۰ | ۹۱/۱۸ | ۰۰۱/۰ |
ضریب تعیین | ۰۰۳۳/۰ | |||
مقدارF | ۱۳۶/۰ | |||
سطح معناداریF | ۷۱۲/۰ |
یکیازنظامهایمهموموثردرجهانامروزوآینده،نظامآموزشوپرورشهرکشوراست.پیشرفتتحصیلی،بروندادمدارس،دانشگاههاوسایرمراکزآموزشیاستکهنشانهمهمیازکسباهدافمیباشد. یکیازویژگیهایمدرسهبرترکارکردمناسبعلمیآنوسطحبالایتحصیلیدانشآموزانآناست؛زیراجوهرهاصلیمدرسههمانکارکردعلمیوتربیتنیروهایمتخصصاستکهیکجامعهبراینیلبهپیشرفتوتوسعهنیازمندآناست.
پیشرفتتحصیلیرامیتوانمجموعهایازمعلوماتیامهارتهایاکتسابیعمومییااختصاصیدرموضوعاتدرسیدانستکهمعمولابهوسیلهآزمایشهاونشانههایاهردواندازهگیریمیشود(ادراکی و همکاران، ۱۳۹۰:۲).
شاخص پیشرفت تحصیلی( شناختی)با بهره گرفتن از وزن دهی آنتروپی و تکنیک تصمیم گیری چندمعیاره تاپسیساز تلفیق شاخص های زیر محاسبه شده است:
-
- درصدقبولیدانشآموزاندرکنکورسراسریریاضی درمنطقه،
-
- درصدقبولیدانشآموزاندرکنکورسراسریتجربی درمنطقه،
-
- درصدقبولیدانشآموزاندرکنکورسراسریانسانی درمنطقه،
-
- درصدقبولیدانشآموزاندرکنکورسراسریهنردرمنطقه،
-
- درصدقبولیدانشآموزاندرکنکورسراسریزباندرمنطقه،
-
- متوسطمعدلدانشآموزانسومدرهرمنطقه،
-
- ضریبپوششتحصیلیدورهدبیرستاندرهرمنطقه،
-
- نرخ ارتقای پایه در مقطع متوسطه
نحوه محاسبه این شاخص ها در جدول شماره ۳-۳ در فصل سوم ارائه شده است.
ب. تعریف عملیاتی:برای سنجش پیشرفت تحصیلی از شاخص معدل کتبی سال سوم و معدل ترم اول در مقطع پیش دانشگاهی استفاده شده است. لازم به ذکر است دروس نهایی پایه سوم شامل ۲۴ درس که شامل: دین و زندگی ۳، زبان فارسی، زبان خارجی ۳، عربی، ادبیات فارسی، فیزیک، جبر و احتمالات، شیمی، حسابان، هندسه ۲، فیزیک ۳ ریاضی، ریاضی ۳ تجربی، زیست شناسی ۲، زمین شناسی، فیزیک ۳ تجربی، زبان فارسی تخصصی انسانی، ادبیات فارسی انسانی، عربی ۳ انسانی، آرایه های ادبی، تاریخ ایران و جهان ۲، جامعه شناسی ۲، جغرافیای ۲، فلسفه و منطق و ریاضی علوم انسانی می باشد. نحوه محاسبه این شاخص ها در جدول شماره۳-۳ در فصل سوم ارائه شده است.
-
- برونداد غیرشناختی
برونداد غیرشناختی آموزش به نتایج و پیامدهای طولانی مدت و تغییر در نگرش و انگیزه های فرد اطلاق می شود(Vignoles and Meschi, 2010:1).در تحقیق حاضر این بروندادها شاملنگرشنسبتبهمدرسه،تعلقبهمدرسه،خودپندارهتحصیلی ورشداعتقادی می باشد.
-
- نگرش نسبت به مدرسه
الف. تعریف مفهومی :نگرش عمیق ترین لایه رفتار هر فرد را تشکیل می دهد و از این نظر تأثیر پایدار در شکل دهی به رفتار، مواضع و جهت گیریهای اشخاص نسبت به پدیده ها و محیط پیرامون خوددارد(بیات،۱۳۸۹).
ب. تعریف عملیاتی: برای سنجش متغیر انگیزش نسبت به مدرسه از پرسشنامه(ون دام[۲۵] و همکاران(۲۰۰۲) با ۳ سوال استفاده شده است .
-
- تعلق به مدرسه
الف. تعریف مفهومی :تعاریف متعددی درباره احساس تعلق به مدرسه عنوان شده است. جامع ترین تعریف مبتنی بر دیدگاه زیست بوم شناسانه یا مبتنی بر بعد اجتماعی است . در این رویکرد احساس تعلق به صورت عمومی عبارت است از توصیف کیفیت ارتباطات در سطح جامعه و به صورت اختصاصی احساس تعلق به مدرسه به عنوان دیدگاه افراد که باعث افزایش پیوند آنان با محیط مدرسه می شود تعریف می گردد(McNealy and alt, 2002).
ب. تعریف عملیاتی: برای سنجش متغیر تعلق به مدرسه از پرسشنامه(ون دام و همکاران(۲۰۰۲) استفاده شده است.
-
- خودپنداره تحصیلی
الف. تعریف مفهومی :خود پنداره تحصیلی مجموعه ای از افکار و احساسات و نگرشهایی است که هر کس در حیطه تحصیل و مدرسه درباره خودش پرورش می دهد(اسکندری نژاد،۱۳۸۳ و نادری و همکاران،۱۳۸۴).
ب. تعریف عملیاتی: برای سنجش متغیر خودپنداره تحصیلیاز پرسشنامهون دام و همکاران(۲۰۰۲) استفاده شده است.
-
- رشد اعتقادی
الف: تعریف مفهومی: هر دین دست کم از دو بخش الف) عقایدی که حکم پایه٬ اساس و ریشه را دارند و ب) دستورات عملی که متناسب با آن آیه های عقیدتی و برخاسته از آنهاست تشکیل شده است. بنابراین کاملا بجاست که دانشمندان اسلامی اصطلاحات اصول و فروع دین را بکار برده اند. اصول دین و مذهب شامل توحید٬ نبوت٬ معاد٬ عدل و امامت و فروع دین شامل نماز٬ روزه٬ حج٬ جهاد٬ امربه معروف و نهی از منکر٬ خمس و زکات٬ تبری و تولی است که هر یک از آنها بیانگر بخشی از اعتقادات و اعمال دین اسلام هستند که انتظار می رود یک فرد مسلمان به همه آنها عمل کند(معنوی پور و پاشا شریفی، ۱۳۸۳).
ب. تعریف عملیاتی:رشد اعتقادی شامل دو بعد انجام فرائض و اعتقادات است که از پرسشنامه رشد اعتقادی معنوی پور و پاشا شریفی(۱۳۸۳) با ۱۸ سوال برای سنجش آن استفاده شده است.
شایان ذکر است که شاخص برونداد غیرشناختی از تلفیق نمره میانگین متغیرهای(مولفه های) نگرش نسبت به مدرسه، تعلق به مدرسه، خودپنداره تحصیلی و رشد اعتقادی به عنوان شاخص همان متغیر با بهره گرفتن از وزن دهی آنتروپی و تکنیک تصمیم گیری چندمعیاره تاپسیس محاسبه شده است.
فصل دوم
ادبیات نظری و پژوهشی
۲-۱٫مقدمه
دراینفصلباتوجهبه هدف پژوهشسعی می شودتصویردقیقی ازهر یکازمتغیرهاارائهشود. برای اینمنظور،ابتدابحث توسعه پایدار به میان می آید سپس نقش آموزش در توسعه پایدار مطرح می شود و بعد از آن نابرابری های آموزشی موردبررسی قرارمی گیرد . بعدازآنعواملتاثیرگذاربرنابرابری های آموزشی بهتفصیلبررسی می شودکهدراینبخشپسازبحثمفهومی روی آنهارابطهنظری آنهابانابرابری های آموزشی موردمطالعهقرارمی گیرد. درانتهای فصلنیزبحثی دررابطهباپژوهشهای انجام یافتهقبلی آمدهاست.
۲-۲ . توسعه پایدار
تا اوایل دهه هشتاد میلادی با حاکم بودن الگوواره رشد، تصور بر این بود که تنها راه رسیدن به توسعه، افزایش رشد اقتصادی و به تبع آن، افزایش تولید و مصرف و استفاده بیش از پیش از منابع طبیعی و در نتیجه شکل گرفتن چرخه معیوب رشد اقتصادی، افزایش جمعیت، تخریب منابع و … بود. به منظور رفع مشکلات پیش آمده، سازمان ملل متحد در سال ۱۹۸۳ رویکرد جدید توسعه پایدار را مطرح ساخت.
واژه توسعه پایدار[۲۶]را اولین بار به طور رسمی براندت لند[۲۷] در سال ۱۹۸۷ در گزارش"آینده مشترک ما ” مطرح کرد. این واژه در مفهوم گسترده خود به معنی” اداره و بهره برداری صحیح و کارا از منابع طبیعی پایه و نیروی انسانی برای دستیابی به الگوی مصرف مطلوب است که با بکارگیری امکانات فنی و ساختار و تشکیلات مناسب ، رفع نیاز نسل امروز و آینده به طور مستمر و رضایت بخش امکان پذیر می سازد"(زیاری٬ ۱۳۸۰: ۳۷۳).
توسعه پایدار توسعهای است که نیازهای نسل کنونی را برآورده سازد، بدون اینکه نسلهای آینده در رفع نیازهایشان با خطر مواجه شوند.ریشه اصلی “توسعه پایدار” را می توان به کنفرانس بین دولتی نسبت داد که توسط یونسکو در سال ۱۹۶۸ با هدف آشتی محیط زیست و توسعه برگزار شد و منجر به تدوین برنامه انسان و بیوسفر گردید. این کنفرانس گامی اساسی به سوی برگزاری اجلاس محیط زیست انسانی در استکهلم در سال ۱۹۷۲ گردید. در سال ۱۹۷۲ اولین کنفرانس سازمان ملل و محیط زیست و در سال ۱۹۸۷ دومین کنفرانس در استکهلم سوئد برگزار شد و در سال ۱۹۹۲ در کنفرانس موسوم به اجلاس زمین درریودوژانیروی برزیل که بعدها به اجلاس ریو مشهور شد در دستور ۲۱ بحثی بنام عدالت درون نسلی و عدالت برون نسلی مطرح شد. فعالان عرصه های مختلف توسعه پایدار برآنند که بازدودن محرومیت از چهره جهان، دنیای آینده به محیطی با آزادی وصلح و برابری تبدیل شود.توسعه پایدار به عنوان یکی از مناظرات محوری جهان تقریباً همه عرصه های حیات بشری نظیر فقر، نابرابری، آموزش و بهداشت، محیط زیست، حقوق زنان و کودکان، آزادی ملتها و نیز صنعت و سیاست و اقتصاد و همکاریهای بین المللی را تحت تاثیر قرار داد، و به عنوان گستره ای نوین با داعیه پاسخ به مسائل خطیری که چرخه حیات و طبیعت و نوع بشر را به مخاطره افکنده است، درعصر جدید مطرح شده است.در توسعه پایدار، انسان مرکز توجه است و انسانها، هماهنگ با طبیعت، سزاوار حیاتی توأم با سلامت و سازندگی هستند؛ فعالان عرصه های مختلف توسعه پایدار برآنند که بازدودن محرومیت از چهره جهان، دنیای آینده بهمحیطی برازنده برای زندگی توأم با آزادی، صلح و برابریتبدیل شود( فراهانی فرد، ۱۳۸۴).توسعه پایدار در بهره برداری از داده های طبیعی محدود به حد بازتولید و جبران آنهاست . در غیر اینصورت موازنه منفی در بهره برداری از سرمایه طبیعی به کاهش تدریجی آن منجر شده و توسعه را ناپایدار می کند. مفهوم جدید توسعه پایدار کلی نگر است و همه ابعاد اجتماعی، اقتصادی،فرهنگی و دیگر نیازهای بشری را دربرمی گیرد. به اعتباری، مهمترین جاذبه درتوسعه پایدار در جامع نگری آن است. در بحث توسعه پایدار در آموزش نیز منظور برخورداری همه نواحی از آموزش برابر و با کیفیت می باشد.
آرمانها و اصول توسعه پایدار، مفاهیم گستردهای از جمله برابری بین نسلی، برابری جنسیتی، تعادل اجتماعی، کاهش فقر، عدالت اجتماعی، حفاظت و احیای محیطزیست و منابع طبیعی و ایجاد جوامعی که صلح برآنها حاکم است را دربر میگیرد (آراسته و امیری، ۱۳۹۰: ۳۰). آموزش، ابزاری است که با بهره گرفتن از آن میتوان ابعاد گوناگون توسعه پایدار را تحقق بخشید.
امروزه دستیابی به رشد و توسعه پایدار از مباحث عمده کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه به شمار می رود. کشورهای در حال توسعه جهت جبران عقب ماندگی ها و فرار از فقر سیاسی ٬ اجتماعی و فرهنگی و … و برای رسیدن به توسعه ای متعادل و همه جانبه که منجر به بهبود زندگی همه انسانها گردد نیازمند برنامه ریزی مناسب و بهینه در سطح ملی و منطقه ای هستند. شکاف رو به تزاید فقیر و غنی در سطح ملی و منطقه ای در نیم قرن اخیر همه شواهدی بر عدم موفقیت کامل اهداف و راهبردها توسعه است ( سرور و موسوی ۱۳۹۰ : ۹).
به دنبال اثربخشی برنامه های آموزش محیط زیست “آموزش برای توسعه پایدار” برای اولین بار در فصل ۳۶ دستورکار ۲۱ گنجانده شد. این فصل چهارمولفه اصلی برای آغاز کار مشخص نمود که عبارت بودند از:
- بهبود آموزش پایه
۲۶٫۴٫۳
ظرفیت جابجایی move,n,c,t توسط اندازه ظرفیت ثابت برای توسعه و یا / جابجایی KMe,c ضربدر تعدادی از اندازه ظرفیت ـ ثابت جابجایی De,n,c,t در هر دوره زمانی T t است.
محدودیت ظرفیت از سایتهای کارخانه
نامساویهای و اطمینان میدهند که ظرفیت برای پردازش محصولات نهایی gG در هر محل کارخانه j J از آن مقدار تجاوز نخواهد کرد.
۲۸٫۴٫۳
۲۷٫۴٫۳
محدودیت اطمینان می دهد که مقدار پردازش هر مرکز aA در هر سایت کارخانه موجود jE نباید از ظرفیت موجود خود تجاوز نماید.
۲۷٫۴٫۳
۲۷٫۴٫۳
این ظرفیت موجود با مجموع ظرفیت اولیه (KIj,a) محدود شده و ظرفیت توسعه (T-1t expj,a,) منهای ظرفیت جابجایی در یک یا چند سایت کارخانه جدید (jN t-1t MOVj,j,a, ).
به همین ترتیب، محدودیت تضمین میکند مقدار پردازش در هر مرکز aA از هر سایت کارخانه جدید jN که باید از ظرفیتهای موجود از آن تجاوز ننماید.
۲۸٫۴٫۳
۲۸٫۴٫۳
ظرفیتهای موجود برای پردازش محصولات نهایی در هر مرکز aA در هر سایت کارخانه جدید jN مجموع ظرفیت گسترش یافته (-۱t expj,a,) و ظرفیت جابجایی از یک یا چند سایت کارخانه موجود (-۱t movj,j,a,) است.
محدودیتهای به هر مرکز aA و هر سایت کارخانه jJ تحمیل میکند که باید بالاتر از حداقل ظرفیت مجاز خود عملیات انجام دهد.
۲۹٫۴٫۳
۲۹٫۴٫۳
این را باید از محدودیتهای الی اشاره نمود که مقدار پردازش، مجموع تمام محصولات نهایی ضربدر UJj,a,g است که عامل واحد اندازهگیری ظرفیت مصرف برای هر محصول نهایی gG در هر مرکز aA میباشد.
۲۷٫۴٫۳
۲۹٫۴٫۳
محدودیت ظرفیت سایتهای میانی(واسط)
از محدودیت های و اطمینان حاصل میشود که جریان ورودی از محصولات نهایی gG به هر سایت میانی iI نباید از حداکثر ظرفیت آن سایت میانی تجاوز نماید.
۳۱٫۴٫۳
۳۰٫۴٫۳
محدودیتهای تصریح می کند که تحویل محصولات نهایی gG در هر مرکز bB در هر سایت موجود iE نمیتواند بیش تر از ظرفیت قابل حصول آن مرکز باشد.
۳۰٫۴٫۳
۳۰٫۴٫۳
این ظرفیت قابل حصول با مجموع ظرفیت اولیه (KIi,b) و ظرفیت گسترش (-۱t expi,b,t) منهای ظرفیت منتقل شده از یک یا چند سایت جدید میانی (iN t-1t movi,i,b,t) محدود میشود.
۳۱٫۴٫۳
محدودیتهای مقدار محصولات نهایی gG فرستاده شده از هر مرکز bB در هر سایت میانی جدید iN که نمیتوانند ظرفیت قابل حصول آن تجاوز نماید را اعمال میکند.
۳۱٫۴٫۳
ظرفیت قابل حصول برای تعدادی از هر مرکز bB در هر سایت میانی جدید iU ارسال شده که مجموع ظرفیت گسترش یافته (-۱t expi,b,) و ظرفیت انتقال یافته از یک یا چند سایت میانی موجود (iE -۱t movi,I,b,) باشد.
محدودیتهای تضمین میکند که تعداد محصولات نهایی gG ارسال شده به هر مرکز bB در هر سایت میانی iI باید بیشتر از حداقل ظرفیت مجاز آن مرکز باشد.
۳۲٫۴٫۳
۳۲٫۴٫۳
این در محدودیتهای الی قابل مشاهده است که جمع تعداد تحویل داده شده ضربدر UJl,I,b,g که یک عامل واحد اندازهگیری ظرفیت مصرف برای هر محصول نهایی gG در هر مرکز bB میباشد.
۳۲٫۴٫۳
۳۰٫۴٫۳
محدودیت ظرفیت تأمینکنندگان خارجی
محدودیتهای حداکثر ظرفیت موجود از هر تأمین کننده خارجی s S را نشان میدهد.
۳۳٫۴٫۳
۱۹٫۵
۸
۳٫۱
۲۶
۱۰٫۰
۳۹
۱۴٫۹
۶۰
۲۳٫۰
۷۷
۲۹٫۵
معرفی الگوی مشخص در همه امکان جهت امر به معروف و نهی از منکر
۴۴
۱۶٫۹
۱۱
۴٫۲
۲۴
۹٫۲
۳۷
۱۴٫۲
۶۵
۲۴٫۹
۸۰
۳۰٫۷
اگاهی پاسخگویان به امر به معروف ونهی از منکر
۴۹
۱۸٫۸
۸
۳٫۱
۲۵
۹٫۶
۳۵
۱۳٫۴
۶۵
۲۴٫۹
۷۹
۳۰٫۳
جدول(۴-۲۵) توزیع فراوانی پاسخگویان را بر حسب تربیت مخاطب امر به معروف و نهی از منکر را در اثر بخشی امربه معروف و نهی از منکر نشان میدهد.در گویه نخست،که تشویق ارزش ها در محیط خانواده مدنظر بوده است،بیشترین فراوانی با ۱/۴۲ درصد مربوط به پاسخگویانی است که گزینه (خیلی زیاد) را برای این گویه انتخاب کردند که تشویق ارزشها در محیط خانواده و مدرسه در پذیرش امر و نهی تأثیر دارد و کمترین فراوانی با ۴/۰ درصد مربوط به پاسخگویانی است که گزینه (خیلی کم) را برای این گویه در نظر گرفتند.توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تربیت دینی خانوادگی صحیح جهت اثربخشی امر و نهی، نشان میدهد،بیشترین فراوانی با ۱/۳۹ درصد مربوط به پاسخگویانی است که گزینه (خیلی زیاد) را برای این گویه انتخاب کردند که تربیت دینی خانوادگی صحیح، پذیرش امر و نهی را بیشتر میکند و کمترین فراوانی با ۴/۰ درصد مربوط به پاسخگویانی است که گزینه (خیلی کم) را برای این گویه در نظر گرفتند.توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب برگزاری دوره های آموزش عقاید در جامعه و تقویت عقاید مذهبی جهت اثربخشی امر و نهی، نشان میدهد، بیشترین فراوانی با ۷/۲۸ درصد مربوط به پاسخگویانی است که گزینه خیلی زیاد را برای این گویه انتخاب کردند که برگزاری دوره های آموزش عقاید و تقویت عقاید مذهبی، پذیرش امر و نهی را بیشتر میکند و کمترین فراوانی با ۴/۳ درصد مربوط به پاسخگویانی است که گزینه خیلی کم را برای این گویه در نظر گرفتند. با توجه به جدول و شکل فوق که توزیع فراوانی پاسخگویان را بر حسب معرفی آسیبهای کم حجابی جهت اثربخشی امر و نهی، نشان میدهد. بیشترین فراوانی با ۵/۲۹ درصد مربوط به پاسخگویانی است که گزینه خیلی زیاد را برای این گویه انتخاب کردند که معرفی آسیبهای ناشی از کم حجابی ، پذیرش امر و نهی را بیشتر میکند و کمترین فراوانی با ۱/۳ درصد مربوط به پاسخگویانی است که گزینه خیلی کم را برای این گویه در نظر گرفتند. با توجه به جدول و شکل فوق که توزیع فراوانی پاسخگویان را بر حسب معرفی الگوی مشخص در کلیه اماکن جهت اثربخشی امر و نهی، نشان میدهد. بیشترین فراوانی با ۷/۳۰ درصد مربوط به پاسخگویانی است که گزینه خیلی زیاد را برای این گویه انتخاب کردند که معرفی الگوی مشخص (چادر یا مانتو) در کلیه اماکن، پذیرش امر و نهی را بیشتر میکند و کمترین فراوانی با ۲/۴ درصد مربوط به پاسخگویانی است که گزینه خیلی کم را برای این گویه در نظر گرفتند.با توجه به جدول و شکل فوق که توزیع فراوانی پاسخگویان را بر حسب آگاهی و شناخت امر به معروف جهت اثربخشی امر و نهی، نشان میدهد. بیشترین فراوانی با ۳/۳۰ درصد مربوط به پاسخگویانی است که گزینه خیلی زیاد را برای این گویه انتخاب کردند که آگاهی و شناخت امر به معروف، پذیرش امر و نهی را بیشتر میکند و کمترین فراوانی با ۱/۳ درصد مربوط به پاسخگویانی است که گزینه خیلی کم را برای این گویه در نظر گرفتند. با توجه به جدول و شکل فوق که توزیع فراوانی پاسخگویان را بر حسب آگاهی و شناخت امر به معروف جهت اثربخشی امر و نهی، نشان میدهد. بیشترین فراوانی با ۳/۳۰ درصد مربوط به پاسخگویانی است که گزینه خیلی زیاد را برای این گویه انتخاب کردند که آگاهی و شناخت امر به معروف، پذیرش امر و نهی را بیشتر میکند و کمترین فراوانی با ۱/۳ درصد مربوط به پاسخگویانی است که گزینه خیلی کم را برای این گویه در نظر گرفتند.
۴-۲-۲۶- شاخصهای پراکندگی آسیبهای معرفتی
جدول (۴-۲۶): شاخصهای پراکندگی آسیبهای معرفتی
(تعداد کل)